(АЗ СИЛСИЛАИ «ПОРАҲОИ АНДЕША»)
Нависандаи қӯрғонтеппагӣ Ҳасан Юсуфи Файзбахш бештар ба мавзуҳое даст мезанад, ки ба ҳимояи ҳуқуқи занону духтарон дар оила ва ҷомеа, ҳамчунин ба риояи адл
нисбати ин ҷинси латиф дахл доранд. Чанд порчае, ки аз силсилаи «Пораҳои андеша»-и ӯ пешкаши хонандагон мегардад, дар васфи занони азизу модарони мушфиқ
аст, ки аз панду ҳикмат ҳам холӣ нестанд.
Сухани маъмул ва саволомезе ҳаст: «Зани намуна, яъне, чӣ гуна?» Бо таври дигар, зани намуна чӣ гуна хислатҳоро бояд доро бошад?
Дар пиндори ман зани намуна онест, ки барои дигарон, алалхусус барои фарзандони хеш шоистаи пайравӣ аст. Аз ӯ дар хонаю кӯча, кору рӯзгор, нишасту хез,
рафтору кирдору гуфтор ибрати накӯ мегиранд. Зани намуна лаҳни зебо дораду хушбаён аст. Забони худаш ва фарзандонаш аз суханҳои дағалу қабеҳ пок аст.
Худашу фарзандонаш ҳамеша хушахлоқ, хушгуфтор, хушрафторанд. На танҳо сару либоси худаш, балки аз фарзандонаш, шавҳараш ва дигар аъзоёни оилааш ҳам
ҳамеша тозаю хушнамоянд. Зани намуна модару кадбонӯ, омӯзгору тарбиягар ва ҳамсари хуб аст. Ихчам мегӯям: Васфкунии ҳамаи сифату хислатҳое, ки зани
намунаро фарогир бояд бошад, тақрибан номумкин аст.
ЧЕННОПАЗИРИИ БУЗУРГИИ ЗАН-МОДАР
Ба нураш гарчи ин Хуршеди Ховар,
Фаро гирад ҷаҳонеро саросар,
Намегардад, валекин он баробар,
Ба ин пурқувватӣ бо меҳри Модар.
Мутаассифона кӣ будани ин муаллифи хушбаёнро ёд надорам. Аммо ёд дорам, ки Максим Горкий ҳамду санои Зан-Модарро басе арзанда баён доштааст: «Ҳамду
сано бод ба Зан – Модар, ба чашмаи хушкнашавандаи ҳаёти музаффар!» Боз ёд дорам, ки Қаҳрамони Тоҷикистон Мирзо Турсунзода низ фармудаанд:
Мард бошӣ, байрақи болои сар кун номи зан,
Сабт дар боби зафар бо хатти зар кун номи зан.
Номи зан то осмон бардор дар болои каф,
Машъали тобанда чун шамсу қамар кун номи зан.
Пешвои миллат, Президенти ҷумҳур муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо мазмуни зер таъкид кардаанд: — Ҷомеаи ба Зан-Модар ғамхорӣ мекардагӣ, ба ояндаи худаш ғамхорӣ
менамояд.
Намедонам, дар таърихи башарият буд ё мешуда бошад касе, ки ба бузургии Зан-Модар аз пайғомбари ислом Муҳаммад (с) дида, баҳои баландтар ва арзандатару
шоистатар дода бошад ва ё дода тавонад: «Ҷаннат зери қудуми Модарон аст». Аммо медонам: яке аз хунхортарин сарлашкарони дунё Темури ланг пеши қадамҳои
Зан-Модар сари таъзим фаровардааст. Бо вуҷуди ҳамаи ин, бузургӣ ва қадру манзалати Зан-Модар, алалхусус, меҳр, муҳаббат ва шафқати ӯ нисбати фарзандон
ченнашаванда аст ва гумон намекунам, ки ягон замоне барои ченкунии он ченаке пайдо мешуда бошад.
ҚАДРУ МАНЗАЛАТИ ЗАН-МОДАР ДАР ҶОМЕАИ МО
Халқи мо, ҳукумату давлатамон, хосса сарвари кишвари азизамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қадру қимати занону модаронро арҷ мегузоранд. Қонун «Дар бораи
баланд бардоштани нақши зан дар ҷомеа» худ баёнгари ҳолати воқеии нақши занону модарон аст. Дар Тоҷикистон нест соҳае, ки дар он занон нақши бориз надошта
бошанд. Зани тоҷик имрӯз муовини сарвазир, роҳбари дастгоҳи сарвари давлат, сиёсатмадор, дипломат, вакил, рӯзноманигор, ҳуқуқшинос, табиб, омӯзгор, олим,
соҳибкор, тоҷир, ҷамоатчӣ ва ҳоказост. Ҳамаи ин нишони раднопазирест аз баландии қадру манзалти зан дар ҷомеаи мо.
МУВАФФАҚИИ ЗАНҲО ДАР ЧИСТ?
Дар фаҳми ман, зани муваффақ пеш аз ҳама онест, ки агар Худованд ӯро сазовори номи Модар гардонида бошад, агар ӯ рӯшноӣ ва гармии хонадони худро нигоҳ
дошта тавонад ва бикӯшад, ки ҳамеша дар хонадонаш муҳити оромӣ, осоиштагӣ ва фараҳмандию хушбахтӣ ҳукмфармо бошад. Зеро оила сохтан мушкил нест.
Пойдору устувор нигоҳдории он мушкил аст. Оиларо асосан Зан-Модар устувор мегардонад. Аз ин бармеояд, ки оромии ҷомеа аз бисёр ҷиҳатҳо ба Зан-Модар
вобаста аст. Чунки оромию осоиштагии оила дар маҷмӯъ оромию осудагии ҷомеа мебошад.
Занҳо бо вуҷуди ҷисман камқувват буданашон, бисёр сабуранд, тобоваранд, бо таҳаммуланд. Онҳо синаи раҳманд, бахшандаанд. Шахси бахшанда бошад, ҳамеша
муваффақ аст. Зиёда аз ин Президенти мо, пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сухане доранд, ки ман ба он пура мувофиқам: «Модарон дуюмин офарандагони
инсонанд, баъд аз Худо». Модоме, ки чунин аст, боз дар хусуси кадом муваффақияту дастоварди зан гуфтан мумкин? Охир, аз ин болотар дигар дастоварде нест ва
буда ҳам наметавонад!
АММО…
Кам нестанд занон, махсусан наварӯсон ва ҷавонзаноне, ки дар гузаштани роҳи пурпечи оила худ азоб мекашанд ва дигаронро ҳам азоб медиҳанд, ки асосан натиҷаи
бетаҷрибагист. Барои осонтар гузаштан аз ин роҳ зарур аст, ки ҷавонон, махсусан, навхонадорон, ҳамчунин занон ва шавҳарҳояшон, падар ва модароне, ки
фарзандони наврасу болиғ доранд ё соҳибкелину соҳибдомодҳоянд, аз китобҳое, ки ба масъалаҳои оилаю оиладорӣ, пешгирии низоҳои оилавӣ ва устуворгардонии
оилаҳо бахшида шудаанд, бештар истифода баранд. Масалан, бо истифода аз китобҳои устодон Нодир Одилов, Маҳмадулло Давлатов, Майрам Давлатова ва ба
ҳаминҳо монанд олимони оилашиносу руҳшинос ва равоншинос бисёр мушкилоти оиладориро ҳал кардан мумкин аст. Камина ҳам чанд китобе дорам, ки ба ҳамин
масъалаҳо бахшида шудаанд. Таъиноташон асосан барои оиладорон, хосса оилаҳои ҷавон аст. Муҳтавояшон ҳимояи ҳуқуқи зан ва риояи адолат нисбати ин ҷинси
латиф дар оилаю оиладорист. Ҳамчунин масоили аз лаҳзаҳои хостгорию никоҳ то замони ба пирӣ расидани ҳамсарон, тариқи тарбия ва таълими фарзандон аз раҳми
модар то ба камолот расиданашонро дар бар мегиранд, усулҳои устуворгардонии оилаҳоро аз назари дини мубини ислом ва ҳадисҳои ҳазрати Муҳаммад (с) нишон
медиҳанд. Дар онҳо таъкиду пешниҳодоти роҳбари давлату пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва нигоштаҳои бузургони гузаштаю имрӯзаи халқамон дар
масъалаҳои оилаю оиладорӣ гӯё бо хатти сурх ишора гардидаанд.
ХИСЛАТҲОИ НАКУИ ЗАНОН БО ЧАНД «АММОЮ ВАЛЕЮ ЛЕКИН»
Эркагӣ, ноз, адо, карашма, ҷилва, ғамза, ишва — хислатҳои бисёр наҷиби занҳост. Агар зан, махсусан зани ҷавон ин хислатҳои худро дар вақташу дар ҷояш зоҳир кунад,
шавҳар, фарзандон ва умуман аҳли хонаро хушбахт мегардонад. Вале, ноҷою ноҳангом зоҳир кардани ин гуна ҳолатҳо, махсусан эркагӣ — зиндагиро ба талхӣ, хонаю
дарро ба вайронӣ мерасонад. Чуноне, ки «Ҳар сухан ҷоеву ҳар нукта (нуқта ҳам равост) мақоме дорад», эркагӣ, ноз, адо, карашма, ҷилва, ғамза, ишва ҳам бояд ҷой,
вақт ва мақоми худро дошта бошад. Инҷиқӣ, суханчинӣ, пургӯйи, гапбарӣ… бошад, зебогии занонро коҳиш медиҳад, — ҳам зебогии ботинӣ ва ҳам зоҳириашонро. Зиёда
аз ин яке аз сабабҳои асосии ҷангу ҷанҷолҳо ва ҳатто пошхӯрии оилаҳо мегардад.
ЗАН ХУД БАҲОР АСТ
Баҳору зан тавъаманд. Бо ибораи дигар, зан худ баҳор аст. Баҳор бошад, яхҳоро об мекунад, оламро қабои сабз мепӯшонад, ҳамаҷоро гулпӯшу муаттар, зебою
пуртароват мегардонад. Таманно дорам, ки занону модарони мо дар ҳама ҷою дар ҳама ҳол ҳамин сифатҳои баҳоросои худро нигоҳ доранд. Мардонро бошад, даъват
мекунам, ки ҳамеша, дар ҳама ҷо ва дар ҳама ҳолат нигаҳбон ва парастори баҳорони худ бошанд ва бикушанд, ки онҳо ҳамеша шукуфону сарзабзу хуррам бимонанд.
Ҳасан Юсуфи Файзбахш
