Ҳамсуҳбати мо Махфират Бозорова — сокини шаҳри Душанбе мегуяд:
Вақте бозори бозичаҳои кӯдаконаро мушоҳида мекунед, ҳолати аҷиберо мебинед: албастиву аҷузкампир ва дигар махлуқоти ғайриоддӣ ва бозичаҳои даҳшатнок онро фаро гирифтааст. Онҳо тадриҷан ба бозичаҳои дӯстдоштаи кӯдакон мубаддал гашта, маликаҳои нексиришт, хирсаку сагча ва гурбачаҳо бошанд, торафт маъруфияти кам пайдо намуда истодаанд. Кӯдакони имрӯза ба бозичаҳои даҳшатовар майл доранд…
Бале, мутаассифона ҳақ бар ҷониби мусоҳиби мост. Воқеан, имрӯз бозори маҳсулоти кӯдакона, хусусан бозичаҳоро молу маҳсулоти пастсифат ва зараровар ишғол намудааст. Қисми зиёди онҳо барои саломатӣ ва рушди зеҳнии кӯдакон осеб мерасонанд. Вале бархе аз тоҷирон ба хотири пули бедарду миён ба ин амалҳои нангин даст мезананд…
Парвиз Муҳибов — муовини сардори нозироти савдои Агентии Тоҷикстандарт мегӯяд, вобаста ба ҳимояи бозори истеъмолӣ аз воридоти молҳои пастсифат ва хатарнок, аз ҷумла бозичаҳои воридотӣ, ки асосан аз Ҷумҳурии Мардумии Чин ворид карда мешаванд, нозирони Агентӣ дар бозорҳо ва нуктаҳои савдо санҷиш гузаронида, ба миқдори 13 300 дона бозичаҳои ба тариқи кочоқ ба қаламрави кишвар воридшударо ошкор намуда, аз муомилот гирифтанд. Нисбати воридкунандагон ва соҳибкороне, ки бозичаҳоро бе ҳуҷчати тасдиқкунандаи сифат ва бехатарӣ ба муомилот баровардаанд, тибқи Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тадбирҳои мушахаас андешида шуданд ва айни замон корҳо дар ин самт идома доранд. Ҳамзамон, дар асоси дархости Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва зерсохторҳои он дар 27 ҳолат нисбати бозичаҳо барои чораҷӯӣ хулосаи ташхисии ғайристандартӣ пешниҳод карда шудааст. Илова бар ин, ҷиҳати муқаррарнамудани талаботи ҳатмӣ ба бозичаҳо бо мақсади ҳифзи ҳаёт ва саломатии кӯдакон, ҳамчунин огоҳ намудани амалҳое, ки истифодабарандагони (истеъмолкунандагони) бозичаҳоро нисбат ба таъинот ва бехатарии онҳо ва ҳифзи муҳити зист ба иштибоҳ мебаранд, дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ба меъёрдарории техникӣ» аз тарафи Агентии Тоҷикстандарт регламенти техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Бехатарии бозичаҳо» таҳия гардида, бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 августи соли 2016 таҳти № 375 қабул карда шуд, ки аз моҳи феврали соли ҷорӣ мавриди амал қарор дода мешавад ва минбаъд ҳамаи талабот нисбати бозичаҳо тибқи Регламенти техникии мазкур амалӣ карда мешавад. Дар бораи қабул ва татбиқи он тавассути телевизионҳо барномаҳо низ пахш гардид.
Ба гуфтаи масъулини Тоҷикстандарт, бо вуҷуди тақвият додани корҳои назоратӣ дар бозору нуктаҳои савдо то ҳол воридшавии бозичаҳо ба таври коҷоқ аз Чин идома доранд. Хуршед Бобоев — сардори Раёсати ташкилию бозрасии Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон омили асосии ғайриқонунӣ ворид намудани молу маҳсулоти пастсифат ба қаламрави гумрукии Тоҷикистон, махсусан бозичаҳои кӯдаконаро ба даст овардани фоида арзёбӣ намуд. Мавсуф зикр кард, ки молҳои мазкур арзиши паст дошта, ба талаботи муқарраргашта ҷавобгӯ нестанд. Аз ин хотир барои ба даст овардани маблағи муайян шахсоне ҳастанд, ки молҳоро ғайриқонунӣ ва бо роҳи кочоқ ба қаламрави ҷумҳурӣ ворид менамоянд.
Таҳлилҳо бозгӯйи онанд, ки аксари ҳолатҳои интиқоли ғайриқонунии молу маҳсулот ба кишварамон тавассути нуқтаҳои беназорат, назораташон суст ё осебпазири марзи давлатии Тоҷикистон бо Қирғизистон, ки дорои беш аз 40 чапроҳа дар ҳудуди ҳар як ноҳияи наздисарҳадӣ аст, ба назар меарсанд, — мегӯяд Х. Бобоев. Ҳамзамон бо шомил гардидани Қирғизистон ба Иттиҳоди гумрукӣ воридоти ғайриқонунии молҳои ниёзи мардум тавассути сарҳади Тоҷикистон аз тариқи чапроҳаҳо афзоиш ёфтааст, ки ин ба амнияти иқтисодии кишварамон хатар эҷод намуда, боиси болоравии нархҳо дар бозорҳои дохилии ҷумҳурӣ гашта истодааст.
Рустам Шамсиддинов — муовини директор оид ба хизматрасонии тиббӣ ба модару кӯдаки Маркази саломатии шаҳрӣ дар ин масъала чунин изҳор дошт:
Солҳои охир аз кишварҳои хориҷа барои фурӯш ба кишвари мо бозичаҳои гуногун хеле зиёд ворид мешавад. Аз падару модарон хоҳиш мекардем, ки қабл аз харидорӣ ҳатман ба сифат ва таркиби онҳо эътибор диҳанд. Қисми зиёди бозичаҳое, ки аз Ҷумҳурии Мардумии Чин ворид мешаванд, бештар пластмассӣ мебошанд. Вақте дар хона мегузоред, ҳавои хонаро низ дигаргун мекунанд. Вақте кӯдак бо онҳо бозӣ мекунад ва ё ба даҳони худ мебарад, метавонад ба бемориҳои сироятӣ оварда расонад. Чунин бозичаҳо ба саломатии кӯдакон хавфи калон доранд. Мутассифона волидони мо имкони харидории молҳои хушсифатро надоранд ва бо бозичаҳои камсифати чинӣ мехоҳанд хотири кӯдакони худро шод намоянд.
Бино ба иттилои раёсати омори Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо дар зарфи 5 моҳи соли 2016 аз хориҷи кишвар ба ҷумҳурӣ бо маблағи беш аз 1,8 миллион доллар ва зиёда аз 500 тонна бозичаҳои кӯдакона ва дастгоҳҳои варзишию бозӣ ворид шуда буданд. Молҳои содиршуда асосан аз кишварҳои Чин, Россия, Эрон, Олмон, Туркия, Дания, ИМА, Белгия, Латвия, Литва, Испания, Майлайзия, Корея, Аморати Муттаҳидаи Араб ва кишварҳои ИДМ мебошанд.
Ба иттилои Холмурод Алиҷонов — Сардори шуъбаи гигиенаи коммуналӣ ва гигиенаи кӯдакону наврасони Хадамоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ аз тарафи мутахассисони Хадамот ва Марказҳои назорати давлатии санитарию эпидемиологии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо дар давраи соли сипаришуда 274 санҷишҳо дар нуқтаҳои савдои бозичаҳои кӯдакона, хӯрокаю нӯшокиҳо дар намуди бозичаҳо, фӯруш ва истифодаи онҳо дар марказҳои савдою бозорҳо, инчунин дар муассисаҳои таълимию томактабӣ (боғчаҳо, кӯдакистонҳо, хона-интернатҳои кӯдакона) истифода бо усул ва озмоишҳои лабораторӣ гузаронида шудааст.
Бинобар сабаби риоя накардани талаботҳои талаботи моддаи 11-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 01.08.2012с, №890 “Дар бораи бехатарии маҳсулоти хӯрокворӣ” ва регламети техникии бехатарии бозичаҳо ва маҳсулотҳои қаннодӣ дар намуди бозичаҳо, фаъолияти 48 нуқтаҳои савдои кӯчагӣ манъ карда шуда, барои қонунвайронкуниҳо 112 протоколҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тартиб дода нисбати 112 нафар шахсони масъул қарорҳо оид ба ҷаримабандӣ ба маблағи умумии 16400 сомонӣ бароварда шудааст, ки маблағи номбурда пурра ситонидашуда ба буҷаи давлат ворид карда шудааст.
Инчунин зиёда аз 185 кг маҳсулотҳои пастсифату мӯҳлати истеъмолиашон гузашта ба маблағи 18680 сомонӣ аз муомилот гирифта шудаанд. Тариқи лабораторию инструменталӣ бошад 189 намуна ба озмоишгоҳҳои санитарию кимиёвии МНДСЭ-и шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ дастрас карда шудааст, ки натиҷаҳои онҳо аз ҷиҳати нишондодҳои органолептикӣ, кимиёвӣ ва бактериологӣ манфӣ арзёбӣ шудааст.
Мавриди зикр аст, ки баҳри пешгириии ҳаргуна бемориҳои алергологӣ ва заҳролудшавии кӯдакон аз бозичаҳое, ки ба талаботҳои санитарию гигиенӣ ҷавобгӯ нестанд, махсусан бозичаҳое, ки истеҳсоли Ҷумҳурии халқии Чин мебошанд, аз тарафи Хадамот мактуби расмӣ ба сохторҳои марбута ирсол гардидааст.
Аз руи таҳлилҳои физикию кимиёвӣ ва бактериологӣ, аз ҷумла зиёд будани фенол дар таркиби баъзе бозичаҳои истеҳсоли Ҷумҳурии Чин Қарори сардори ХНДСЭ аз соли 2011 “Оиди ҳама намудҳои бозичаҳое, ки бе ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи сифат ва бехатарии маҳсулот, инчунин бе гузаронидани экспертизаи санитарию гигиении пешакӣ ва бе хулосаи санитарию эпидемиологӣ воридот, истифода ва фуруши онҳо манъ карда шавад” ба тавсиб расидааст.
Новобаста аз ин, ҳаргуна намуди қаннодиҳо ва нӯшокиҳо дар намуди бозичаҳо ба шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ аз ҷумҳурии Чин ба таври қоҷоқ ворид мегарданд, ки дар таркибашон ҳаргуна ингредиентҳо мавҷуд буда, барои афзоиш ва солимии кӯдакон хатарнок мебошанд.
Дар баробари ин, аз тарафи мутахассисони Хадамот ва Марказҳои назорати давлатии санитарию эпидемиологии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ дар рафти санҷишҳо баҳри дуруст интихоб намудани бозичаҳо ва тарзи дуруст шустушӯ ва безараргардонии онҳо мунтазам дар муассисаҳои томактабӣ ва хонаҳои кӯдакон корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронида мешавад.
Мусоҳиби дигари мо М. Каримова- сокини ноҳияи Синои пойтахт мегӯяд:
— Ман бо кӯдакон зиёд сару кор гирифтам ва ба волидон ҳамеша тавсия медиҳам, ки дар интихоби бозичаҳо хато накунанд.. Масалан, дар фурӯш мурғобии гапзананда ҳаст. Барои он, ки аз мурғобӣ садо барояд, бояд кӯдак онро буғӣ намояд. Оё ин амал барои бештар намудани хисси ғазаб ва бераҳмӣ дар кӯдакон мусоидат намекунад? Ё тортанаки азимҷуссае пайдо шуда буд, ки бо пахш намудан чашмонаш медурахшид. Пас аз ин кӯдак то дер аз ваҳшат хоб намерафт. Имрӯз бозичаҳое, ки аз ҷиҳати экологӣ безарар мебошанд, гаронанд ва шояд ҳамин сабаб шудааст, ки падару модарон бештар ба бозичаҳои чинӣ майл доранд.
Ҳуқуқшиноси Иттифоқи истеъмолкунандагони Тоҷикистон Шодком Махсумов мегӯяд, боре ҳам ба онҳо муроҷиати шаҳрвандон дар робита ба харидории бозичаи бесифат қайд нашудааст: — Вале иттифоқи мо омода аст, ки дар ин масъала ҳамкориро бо шаҳрвандон ва сохторҳои дигар ба роҳ монад, — афзуд номбурда.
Бозичахои бесифат ба партов мубаддал мегарданд…
Тахлилхо нишон медихад, ки бозичахои пастсифати пластмасси ба кишвар ворид гашта, пас аз шикаста ё корношоям шудан ба партов фиристода мешаванд. Ва зарарнокии онхо дар партовчойхо низ боки монда, боиси олуда гаштани мухити атроф мегарданд. Ин як таъсири дигари бозичахои пастсифат ба мухити атроф аст…
Азза Қаноат- ҳунарманди мардумиест, ки ба сохтани лӯхтакҳо машғул мебшад ва борҳо намоиши ҳунари дастии ӯ доир гаштааст. Номбурда мегӯяд, бозичаҳо дар рушди зеҳният ва завқи эстетикии кӯдакон нақши бузург мебозанд. Ҳар як кӯдак бозичаи дӯстдоштаи худро дорад ва онро ба оғӯш гирифта, мебӯсаду ба даҳон мебарад. Аз ин хотир он бояд бехатар бошад. Бочизаи бехатартарин ин бозичахои миллии точики мебошанд, ки аз карбос омода шудааст.
— Россия аз бочизаҳои бесифати чинӣ халос шуда истодааст, вале дар мо ҳанӯз ин раванд идома дорад. Ба волидон пешниҳод мекардам, ки барои кӯдакони худ аз матои табиӣ, аз қабили карбос бозича дастрас намоянд, — мегӯяд А. Каноат
Аз мушоҳидаҳо:
Вақте ба фурӯшгоҳи “Baby shop”-и пойтахт рафтем, бозичаҳои гарон ва хушсифат дар фурӯш буданд ва таркиби онҳо бо забони тоҷикӣ нишон дода шуда буд. Дар маркази савдои “Рӯдакӣ плаза” бошад, ба мо сертификати сифати бозичаҳоро нишон дода натавонистанд. Фурӯшандагон изҳор доштанд, ки касе аз харидорон ба сифати бозичаҳо аҳамият намедиҳанд ва ё ҳуҷҷате талаб намекунанд…
Тавсия барои харидории бозичаҳо:
Чӣ тавр бозичаро бояд интихоб намуд?
— намуди зоҳирӣ; бозичаи хуб бояд дар кунҷу канори худ сахтӣ надошта бошад. Барои кӯдакони то 3 сола набояд бозичае харид, ки аз ашёҳои хурд иборат бошад. Зеро кӯдак метавонад онро фурӯ барад. Бозичаҳое, ки ранги равшан доранд, шояд дар таркии худ элементҳои свинетс ва кадмий доранд.
— дар бозичаҳо бояд ҳатман рақами тамос ва суроғаи истеҳсоли он, санаи истеҳсол ва муҳлати он қайд гашта бошад;
— ҳангоми хариди бозичаҳо тавассути интернет ба таркиби он аҳамият диҳед. Агар дар таркиби он ягон унсури бароятон нофаҳмо навишта шуда бошад, ҳатман дар бораи он маълумот кобед.
Мутриба ТӮЙЧИЗОДА
Насрулло ТӮЙЧИЗОДА
Маводи мазкур бо дастгирии Иттиҳоди Аврупо таҳия шудааст. Масъулияти муҳтавои ин мавод ба дӯши муаллифон вогузор шуда, мавқеъи Иттиҳоди Аврупоро инъикос намекунад.
