Салом, дӯстам!
Нуралӣ, ба ту як хабари хушро гуфтан мехоҳам. Медонӣ, ки аз аввали соли 2018 инҷониб сигоркашӣ дар биноҳои маъмурӣ, идораҳои давлатию хусусӣ, гузаргоҳҳои зеризаминӣ, фурудгоҳ, истгоҳ, осоишгоҳ, хобгоҳ, қаҳвахонаву тарабхонаҳо, нақлиёт ва дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ пурра манъ шудааст. Ахиран калонҳои мо ҳам муҳим будани инро дарк карданду ба қонуне, ки соли 2010 қабул карда буданд, тағйирот ворид намуданд.
Раиси Маҷлиси намояндагон Шукурҷон Зуҳуров пешниҳод кардааст, ки дар ин қонун банде ворид карда шавад, ки бар асоси он роҳбарони коргоҳҳо новобаста аз шакли моликияташон вазифадор гарданд, то барои сигоркашӣ макони махсусе бисозанд. Ин гуна ҷойҳои барои сигоркашӣ пешбинишуда бояд дар дохили бинои идораи корхона набошанд.
Нуралӣ! Хуш бош, ки дигар аз дуди сигор дар нақлиёти ҷамъиятиву ошхонаҳо дами биниамонро бо рӯймолчаи бо атр олуда намедорем. Гап байни худамон, аз дуди сигори устодамон Хуршед Атовулло низ на танҳо кормандони МТЖТ, балки кормандони маҷаллаи «Хорпуштак» низ ба дод омада буданд. Баъд аз он, ки ин хабарро ба онҳо расонидам, аз шодӣ чӣ кор карданашонро намедонистанд. Бисёр хуб шуд, ки дигар дар коргоҳҳо кормандон дуди сигорро баҳона карда, барои «ҳавои тоза» ба берун баромада, ғайб намезананд. Хуб шуд, ки дигар баъзеҳо худро Шерлок Холмс тасаввур карда, утоқашонро пур аз дуди сигор намекунанд. Охир, вақте ба ҳуҷраи кории бархе одамон ворид мешавӣ, худро дар замони Шерлок Холмс ва дар ҳуҷраи ӯ тасаввур мекунӣ. Ҳарчанд Шерлок Холмс маҳорати баланди детективӣ дошт, вале зараровар будани сигорро намедонист.
Дар ҷое хонда будам, ки дуди сигор назар ба сигоркаш ба одамони атроф зарари калонтар мерасонад. Шояд нафарони сигорӣ низ ба дигарон зарар расондан мехоҳанд?! Вале аз ин пас қонун ба онҳо иҷозаи ин корро намедиҳад. Аз ин пас вақте онҳоро хумори сигор мегирад, бояд аз назди издиҳом дур раванду дар маконҳои хос хуморашонро шикананд. Аммо ман фикр мекунам, ки ин ҳам лозим нест, чунки метарсам, ҷойҳои махсусе, ки барои сигоркашҳо омода карда мешаванд, ба монанди корхонаҳои асфалтбарорӣ фазоро пур аз дуд мекунанду табиатро ифлос.
Чанд нафар ба мо шикоят карданд, ки сигоркаширо пурра манъ кардан лозим. Дӯстам, ин шикояти онҳо воқеан ҷон дорад. Худат як бор фикр кун. Барои барномаҳоро дар «Соли рушди сайёҳӣ» пурра амалӣ кардану рушд додани сайёҳӣ низ бояд сигоркаширо манъ кунем. Барои сайёҳонро ба кишвар ҷалб кардан ҳам ҳавои тозаю беғубор лозим. Шояд эътироз намоӣ, ки ин дудҳои заҳрноки корхонаҳое, ки дар пойтахт ҷойгиранд, магар ҳаворо ифлос намекунанд. Эътироз накун, чунки он корхонаҳо дастгоҳҳои дудтозакунанда доранд, вале сигор он гуна дастгоҳ надорад.
Дӯстам, Нуралӣ! Ростӣ, ҳайрон мешавам, ки чаро нафарони сигорӣ дидаю дониста ин дуди пур аз заҳрро фурӯ мебаранд. Охир, он ба саломатии инсон зарари ниҳоят калон дорад. Медонӣ, ки сигоркашӣ ба узвҳои ҳозима, узвҳои нафаскашӣ, рагҳои хунгард таъсири ҷиддӣ мерасонад. Инчунин сигоркашӣ мардонро безурёт ва занонро ба қавле “мурдазо” (яъне зане, ки доим фарзанди мурда ва ё нуқсдор таваллуд мекунад) мегардонад. Нафарони сигорӣ ба саломатии худ диққат намедиҳанд, вале мо бояд ба саломатии онҳо диққат диҳему маҷбурашон кунем, то ин корро тарк кунанд. Чунки онҳо низ узви ин ҷомеа мебошанд ва чи тавре мегӯянд:
Чу узве ба дард оварад рӯзгор,
Дигар узвҳоро намонад қарор.
Барои ҳамин, ман ба мақомот пешниҳод карданиям, ки сигоркаширо дар ҳама ҷо комилан манъ кунанд ва бовар дорам, ки ту ҳам бо ман ҳамфикр ҳастӣ. Ҷавобатро интизорам, ошно!
Хайёми САРАХОН
Буҳрони сигоркашӣ
Ростӣ, дӯсти азиз — Хайём, пас аз хондани ин номаат алек гирифтанро ба саломат раво надонистам! Ҳамаи шумо ва қонунбарорҳо ғами худатонро мехӯреду ғами мардуми сигоркашро на. Вақте ки ин номаат ба ман расид, аллакай қонуни манъи истифодаи сигор имзо шуда буд.
Акнун меоям сари масъалаи манъи сигор. Рости гап, ман ҳам он қадар тарафдорӣ аз сигоркашӣ намекунам, танҳо як-ду сухан дар омади гап ба ту аз забони сигоркашҳо мегӯям. Бодиққат гӯш деҳ ва баъд ба боло бурда расон!
Боре аз як журналист, вақте ки ин қонунро нав лоиҳакашӣ мекарданд, мепурсанд, ки шумо пас аз ин сигоркаширо мепартоед ё на? Дар ҷавоб мегӯяд: “Агар парронанд ҳам, ман сигоркаширо тарк намекунам!”. Ҳмм, ҳайрон машав, дӯстам, ин танҳо гапи як журналист аст. Акнун як кунҷи майнаи саратро ҷунбонда фикр кун, ки як мансабдор, як раисбобо, як вазир, як …и сигоркаш пас аз огаҳӣ ёфтан аз қонуни мазкур чӣ мегӯяд? Худо медонаду забони гӯёи он табақа. Хуб, майлаш, мо розӣ, бигзор манъ шавад. Чӣ, ба манъ кардани сигору нос, каляну чилим ва папиросу электронний сигор буҷети давлат пур мешавад! На, ҷӯра, хестед, ки хобед! Як бори дигар хуфта хезед ва гуфти Расул Ғамзатов, “аз хоб хеста, дарҳол аз ҷойгаҳ нахезед, аввал фикр кунед, ки шаб чӣ хоб дидаед”.
Ҳа, гуфтагӣ барин, ту мегӯйӣ, ки дар соли рушди сайёҳӣ бояд сигоркаширо ба тамом аз байн баранд. Ҳой бародар, як чашматро калон кушо, ки гирду атроф чӣ гапу кор! Аввал ин ки, ҳамон сайёҳоне, ки ба Тоҷикистон меоянд, аз 100%-ашон 99%-аш сикоркаш аст. Ҳа, як гапи дигар ба гӯшат мегӯям: “мегӯянд, ки дар парлумон ҳам одамони носкаш ҳастанд”. Ооо, дар омади гап-да. Лекин чаро маҳз сигорро сахт маҳкум мекунанд? Хайр, ба ҳар ҳол, ин масъала ҳам ҷониби мусбат дорад, ҳам манфӣ. Як мисоли дигар, ту гумон мекунӣ, имрӯз пас аз ҷорӣ шудани қонуни мазкур сафи сигоркашон кам мешаванд? На, баръакс зиёд мешаванд. Як сигоркашро ҳамгоми дар ҷойи ҷамъиятӣ барои қонуншиканияш нозири минтақавӣ боздошт карда пурсуҷӯйро сар мекунаду гапаш ба охир нарасида, одами сигоркаш ба даҳони нозир як-дурӯза пули сигорашро мезанаду роҳашро давом медиҳад. Нозир ҳам “даҳони баста сад танга” гуфта, аз пайи кораш мешавад. Ана гапу кор! Боз ту дар чӣ фикру хаёлҳоӣ, дӯстам!?
Дар бобати саломатӣ гап мезанӣ, ки дидаву дониста сигоркашҳо худро ба дом меандозанд. О, кори туву онҳо чӣ, бигзор андозад, аз пули кисаи ту худро табобат намекунад-ку, аз маблағҳои дуздидашудаи ин ё он корхонаи давлатӣ намекунад-ку ё аз дигару дигарҳояш. Ту бачаи хуб ҳастӣ, ба як-ду ҷумла гап маро мефаҳмӣ. Аммо оё намедонӣ, ки имрӯз паси девору ҳоҷатхонаву ҳаммому ину он ҷой пур аз сигоркашҳо шудааст? Дар ҳоҷатхонаи донишгоҳ медароӣ, устод ҳамроҳи шогирдаш дуд доранд. Инаш мегӯяд «устод, носа гир», ваяш мегӯяд «шогирд, оташафрӯзакро гир!». Демократия аст, бародар, мон мардум то сараш дар ягон ҷойи сахт назанад, сигор кашидан гирад. Бигзор кашанд, ту магар ғами фарзандону аҳли аёли он мардуми сигорфурӯшро намехӯрӣ ё носбизнесҳоро ва ё бераҳм шудӣ!? Як бурида нонашро ба ҳамин роҳ меёбад. Мон ин гапу корро. Дар мисоли гап, ман як сигорфурӯшро нею арақфурӯшро меорам. Як ҳочии истаравшанӣ дар як ҷамъомад бо такаббуру ғурури баланд мегӯяд, ки «ман худам май наменӯшам, боре ҳам нанӯшидаам ва минбаъд низ наменӯшам, аммо ман тамоми мағозаҳои машруботии Истаравшанро бо арақ таъмин мекунам». Наханд, ибрат гир! Аз кӣ? Аз ҳамин хел одамон.
Дар охир ҳаминро гуфтаниам, ки сигоркашҳоро ба ҳолашон мон. Аввал барои онҳо ҷойи сигоркашии махсус муҳайё намоянд ва баъд аз пайи манъи он шаванд. Боқӣ, дӯстам, дигар ба ин мавзуъ барнамегардем!
Нуралӣ КАРИМ
