“Бархеҳо маърифати либоспӯширо намедонанд ва бо галстук ба варзишгоҳ мераванду ҳатто баъзе кормандон ба маҷлиси вазорат бо “бриджа” ҳозир мешванд”. Ин нуктаро ахиран вазири фарҳанги кишвар зимни нишасти матбуотии ниҳодаш ба намояндагони ВАО-и ҷумҳурӣ иброз доштааст. Нигаронии вазир дар ҳолест, ки вазорат тасмим дорад китобчаеро ба нашр расонад, ки дар он ба шаҳрвандон этикаи либоспӯширо тавсия медиҳад. Мо низ тасмими пешгирифтаи роҳбарияти вазоратро дастгирӣ карда, як-ду сухан дар бораи фарҳанги либосбабаркунӣ дар омади гап мегӯем.
Вобаста ба ҳар давру замон ва тараққиёту пешрафти соҳаҳои гуногуни фаъолият тарзи рафтору кирдори мардум низ тағйир меёбад. Дар солҳои 20-30-юм мардҳо танҳо ҳаракати занҳоро бо фаранҷиҳои ба бар кардаашон медиданд, аммо ҳоло бошад, тамоми андому … занҳоро мебинанд. Аҳмади Дониш дар саёҳатномаи ба Петербург кардааш лаҳзаеро меорад: “Мо дар кӯча ҳангоми роҳ гаштан бо занҳое рӯ ба рӯ шудем, ки қариб урён буданд (яъне ҳадаф бо мини юбка буданд). Вақте ки онҳо ба ман наздик шуданд, банда пушт ба онҳо кардам, то гузаштанашон сарамро набардоштам. Ин ҳолати маро ҳамсафаронам дида ҳайрон шуданд, зеро дар Бухоро одат шуда буд, ки вақте зане дар кӯча бо марде рӯ ба рӯ афтад, ҳатман то гузаштани зан мардҳо ба онҳо пушт гардонида меистоданд ва ё ин ки баръакс”.
Аз ин лавҳа ҳар як шахс ба худ хулосае бароварда метавонад, аммо чаро пас аз 100 сол аллакай дар этикаи либоспӯшии мардуми мо таҳаввулоти манфӣ ба вуҷуд омад, на мусбат? Пӯшида нест, ки имрӯз Аврупо тавонист бо як ҷаҳиши мақсаднок фарҳангу тамаддуни хешро ҷойгузини фарҳанги ниёгони мо кунад. Қариб 80%-и этикаи либоспӯшии мо ба этикаи либоспӯшии аврупоиҳо шабеҳ аст. Ҳоло аз як тараф фарҳанги ғайри мардуми араб моро таҳдид карда истода бошад, аз ин сӯй таҳдиди фарҳанги Ғарб аст. Суоле ба миён меояд, ки чи тавр ва ё бо кадом роҳ муқобили фарҳанги ғайр истодагарӣ карда метавонем? Роҳҳои ғалаба кардан зиёданд, аммо як нуктаро набояд фаромӯш кард, ки агар мардумро талаботи дохил қонеъ карда натавонист, онҳо ба талаботҳои бурун аз марз рӯй меоранд, ки ин асоси таҳдиди нестшавии фарҳанги миллӣ мегардад. Бонувону ҷавонони кишварро барои пӯшидани либосҳои хусусияти миллидошта ҷалб бояд кард. Ба тарроҳону дӯзандаҳои тоҷик тарзи таҳияву дӯхти либосҳои миллиро бояд омӯзонд, то бурун аз кишвар низ муаррифгари фарҳанги либоспӯшии миллат бошанд. Дар баробари ин, аз ҳама нуктаи асосӣ ин вуруди либосҳои ғайрро ба кишвар аз хориҷа манъ кунанд, ба мисли шимҳои дарида, юбкаҳои аз ҳад зиёд калта ва амсоли либосҳое, ки пӯшидани онҳо ба фарҳанги мо рост намеояд. Аммо этикаи минбаъдаи либоспӯшӣ мисли фармони вазири маориф ва илми кишвар нашавад, ки соли гузашта бахшида ба истиқболи ҷашни Наврӯз ба тасвиб расида буд? Ҳамон вақт фармон тасдиқ шуда буд, ки мувофиқи он муаллимаву донишҷӯдухтарон аз 1-уми март то гузаштани иди Наврӯз бояд бо либоси миллӣ — атлас, адрас ва чакан ба дарс меомаданд. Аммо ҳайҳот, ки ин тавр нашуд ва ё ин ки мисли гузаронидани чорабиниҳои ҷоизасупориву ҳамоишҳои идона бо либосҳои сирф аврупоӣ ҳузур кардани бонувони тоҷик ва амсоли инҳо.
Нуралӣ КАРИМ

Кай аз миён боло меравем?
Либос, либос, либос!!! Яке аз масъалаҳое, ки дар Тоҷикистон ҳамаи одамон новобаста аз самти фаъолият кӯшиш мекунанд, то ба он дахолат кунанд, ин тарзи либоспӯшии мардум аст. Яке дар мавзуи чӣ гуна ҷӯроб пӯшидан мақола менависаду дигаре дар бораи таҳпӯшҳои бегона рисолаи илмӣ ҳимоя мекунад, сеюмӣ барои тадқиқоти илмӣ оид ба юбкаҳои миллӣ соҳиби унвон мешавад. (Ҳайрон нашавед! Юбка либоси миллии мост, агар аз матои атлас омода шуда бошад. Шакли он муҳим нест, муҳим нақшу нигораш аст).
Рӯзе нест, ки дар бораи тарзи либоспӯшӣ чизе нашунида бошем. Ҳар рӯз мегӯянду ҳоло ҳам гуфта истодаанд. Аз ин рӯ, бисёр сухан гуфтан намехоҳам, танҳо мисоле меорам, то худатон қазоват кунед.
Ман донишҷӯям. Шимҳои даридаву куртаҳои номувофиқ мепӯшам. Дар кӯча мисли саг рафтор мекунам. Дар нақлиёту байни мардум беодобӣ мекунам, ҳеҷ касеро гӯш намекунам. Медонед барои чӣ? Барои он ки ман инро тамаддун медонам, бароям ин кор хуб аст, чунки дар кишварҳои пешрафтаи дунё ин чиз вуҷуд дорад. Агар шумо ҳазор бор ҳам ба ман насиҳат кунеду либоси миллиро бароям ташвиқ кунед, онро намепӯшам, вале агар ба сатҳи дониши ман аҳамият диҳед, коре кунед, ки муаллимон пуламро неву донишамро ба назар гиранд, ман тағйир меёбам. Агар таҳсил кардан дар донишгоҳ ин гунае, ки имрӯз осон аст, набошад, ман тағйир меёбам. Агар маро барои либосам неву барои дониши бадам ҷазо диҳед, ман тағйир меёбам. Агар маро ба хондан водор карда тавонед, ман тағйир меёбам. Вақте тафаккурам баланд шуд, ман дигар эҳтиёҷ ба маслиҳатҳои шумо надорам, ки чӣ гуна либос пӯшам. Худ аз он либосе ки пеш мепӯшидам, шарм медорам. Ба фикрам кофист.
Ман намегӯям, ки шумо бо ин корҳоятон беақлед. Шумо боақлтарини боақлтарҳоед, вале дороиятонро нодуруст истифода мебаред, муҳтарам ақлҳо!

Хайёми САРАХОН

 

ЯК ҶАВОБ ТАРК

Please enter your comment!
Please enter your name here