Як назарпурсии мустақилонаи афкори умум шаҳри Гулистони вилояти Суғдро як шаҳри рӯ ба рушд ва мувофиқ ба меъёрҳои шаҳрдорӣ арзёбӣ кардааст.
Ин пажӯҳиш аз сӯи коршиносони мустақил таҳти унвони “Арзёбии фарҳанг ва меъёрҳои шаҳрдорӣ дар шаҳри Гулистон аз нигоҳи сокинони маҳаллаҳо” дар миёни сокинони ин шаҳр баргузор шудааст. Ҳадаф аз ин таҳқиқот муайян кардани афкори умум дар бораи сиёсатҳои мақомоти шаҳриву огоҳиҳо дар бораи меъёрҳои шаҳрдорӣ ва мушкилоти мавҷуда аз мавқеи сокинони оддии шаҳри Гулистон буд.
Назарпурсӣ тайи моҳҳои августу сентябри соли ҷорӣ дар маҳаллаҳои Истиқлол, Дӯстии Халқҳо ва шаҳраки Сирдарёи шаҳри Гулистон сурат гирифта, дар он 300 назардиҳанда ширкат карданд.
Нӯъмон Раҷабзода, як масъули баргузории ин назарпурсӣ ба “Фараж” гуфт, методи тадқиқоти сотсиологӣ пурсиш ва ҳам мусоҳибаи хаттӣ буд. Вай афзуд, қабл аз пурсиш саволномаи анкета ба ширкатдорон қироат карда шуда, баъдан онҳо пурсишномаро мустақилона тибқи назари худ ба таври хаттӣ ҷавоб гуфтанд. Вай афзуд, дастандаркорон бо роҳандозии ин тадқиқот хостанд ба тақвияти суръати корҳои ободонӣ ва ҳамчунин рушди фарҳанги шаҳрдории сокинон мусоидат кунанд. Мавсуф гуфт, ин лоиҳа маълум намуд, ки оё сокинон то куҷо меъёрҳои шаҳрдориро хуб дарк мекунанд ва аз сӯи дигар, мушкилу масъалаҳоеро мушаххас менамоянд, ки сокинон ба сифати шаҳрнишинон ба роҳ мондани кадом корҳоро аз мақомоти иҷроияи шаҳр интизор доранд.
Бино ба натиҷаҳое, ки дар натиҷаи назарсанҷии афкори умум ба даст омад, аз 300 сокини маҳаллаҳои Истиқлол, Дӯстии халқҳо ва шаҳраки Сирдарёи шаҳри Гулистон ба ин саволи аввали пурсиш – “Айни замон дар маҷмӯъ рушди корҳои ободониву созандагӣ дар шаҳри Гулистонро чӣ гуна баҳо медиҳед?” 215 нафар (71, 6%) гуфтаанд, ки “шаҳри Гулистон ҳоло аз шаҳрҳои обод ва аз лиҳози саноатӣ ва фарҳангӣ рушдкардаи вилоят ба шумор меравад”. 52 нафар (17, 3%) бар инанд, ки “шаҳри Гулистон ҳоло дар феҳрасти миёнаи шаҳрҳои вилоят қарор дорад”. 6 нафар (2%) гуфтаанд, “шаҳри Гулистон ҳоло дар феҳристи охир қарор дорад” ва 27 нафар (9%) мегӯянд, “аз аввали соли 2015 шаҳри Гулистон аз пешсафтарин дар миёни дигар шаҳрҳои вилоят ба шумор меравад”.
Саволи дувуми пурсиш ин буд, ки “Шумо ҳоло дар шаҳри Гулистон зиндагӣ мекунед ва дар рушди ободонӣ ва ё шаҳрдорӣ чиро бештар мушоҳида мекунед?”. 228 нафар (76%) шаҳри Гулистонро аз шаҳрҳое меҳисобанд, ки “ҳама имконият барои кору зиндагӣ фароҳам оварда шудааст”. 72 нафар (24%) ин назарро доранд, ки “дар шаҳри Гулистон имкониятҳои мусоид барои кору зиндагӣ мавҷуд нест”.
Ба саволи сеюми пурсишнома – “Шумо, ки худ сокини Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳастед, мехоҳед дар кадоме аз ин шаҳрҳои вилоят зиндагӣ намоед?”, — 243 нафар (81%) – Гулистон, 8 нафар (2,7%) – Бӯстон, 38 нафар (12,7%) — Хуҷанд ва 11 нафар (3, 6%) шаҳраки Сайҳунро интихоб кардаанд.
Сокинони Гулистон ба саволи чаҳоруми тадқиқот дар бораи меъёр ва ё омилҳои муҳимтарини шаҳрдорӣ, ки пурсида мешуд, “Барои шаҳрдорӣ, ба андешаи Шумо, кадом меъёрҳо ва ё омилҳо муҳимтаринанд?”, 60 нафар (20%) “доштани биноҳои замонавии истиқоматии баландошёна”, 180 нафар (60%) “доштани иншоотҳои иҷтимоӣ, аз қабили боғча, мактаб, донишгоҳ, бозор, марказҳои табобатӣ, марказҳои солимгардонӣ, варзишгоҳ ва ғайра”, 12 нафар (4%) “доштани радиову телевизон” ва 48 нафар (16%) “будани нақлиёти ҷамъиятӣ — мусофирбарӣ (автобусҳо) – ро муҳим мешуморанд.
Дар робита ба саволи чоруми пурсиши сотсиологӣ саволи панҷуми пурсишнома матраҳ шуд: “Пас ба фикри Шумо (нуктаеро дар саволи 4 ишора карда шудааст), оё шаҳри Гулистон ин имкониятҳоро дорад?”, 205 нафар (68, 3%) гузинаи “бале, дорад”, 21 нафар (7%) “не, надорад” ва 74 нафар (24, 7%) “на ба таври кофӣ” – ро интихоб кардаанд.
Саволи охирини пурсишнома ба баҳогузории ҳолати кунунии шаҳри Гулистон тахсис меёфт, ки “роҷеъ ба ҳолати кунунии шаҳри Гулистон чӣ назар доред ва ба кадоме аз ин ҷавобҳо мувофиқед?”. 200 нафар (66, 7%) гуфтаанд, “дар шаҳри Гулистон ҳама имкониятҳои шаҳрдорӣ фароҳам оварда шудааст ва мақомоти шаҳрдорӣ пайваста барои беҳтаршавии меъёрҳои шаҳрдорӣ кӯшиш менамоянд”. 54 нафар (18%) бар инанд, ки “дар шаҳри Гулистон чандон имкониятҳои замонавии шаҳрдорӣ мавҷуд нест, аз ҷумла: таъминоти биноҳои баландошёна бо оби нӯшокӣ ва ё ҳаракати мунтазами воситаҳои нақлиёт”. Бақия 46 нафар (15, 3%) мегӯянд, “ҳама сохторҳои ҳукумати шаҳри Гулистон кӯшиш мекунанд, то вазифаҳои худро дар сатҳи баланд ба иҷро расонанд”.
Гулистон, дар гузашта Қайроққум, шаҳре дар канори ноҳияи Бобоҷон Ғафурови вилояти Суғди Тоҷикистон буда, 135 километри мураббаъ масоҳат ва 47300 нафар (2018) аҳолӣ дорад. 55 сол пеш — 4 январи соли 1963 ҳамчун шаҳр бо номи Қайроққум арзи вуҷуд кардааст. 3 марти соли 2016 бо қарори Маҷлиси миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз Қайроққум ба Гулистон тағйири ном кард. Шаҳракҳои Консой, Навгарзан, Адрасмон, Чоруқдаррон, Зарнисор ва Сирдарё низ аз Гулистон тобеъияти маъмурӣ доранд.
Гулистон аз оғоз як шаҳри сайёҳию истироҳатӣ ва саноатӣ буд. Солҳои 1951 — 1957 дар қаламрави он неругоҳи барқи обии «Дӯстии халқҳо» сохта шуд. Обанбори он ба номи «Баҳри тоҷик» як минтақаи фароғатӣ – истироҳатии маъруф дар Тоҷикистону хориҷ аз он ба шумор меравад. Тобистон дар канори “Баҳри тоҷик” 17 истироҳатгоҳ амал мекунанд, ки маъруфтаринашон осоишгоҳҳои «Баҳористон», «Соҳил», “Шоҳин” ва истироҳатгоҳи “Шифо” мебошанд.
Соҳаи дигаре, ки дар робита бо обанбор аз охири солҳои 60-ум ба ин сӯ дар Гулистон рушд кард, моҳипарварӣ аст.Ҷамъияти саҳҳомии шакли кушодаи «Моҳипарварии Гулистон» солона то 110 тонна моҳӣ ба мардум ироа мекунад.
«Қолинҳои Қайроққум» корхонаи бузургтарини шаҳри Гулистон аст, ки ҳанӯз соли 1959 ба кор даромада, қолинҳои олисифатро истеҳсол мекунад. Соли 1974 қолинҳои ин корхона дар як намоишгоҳи байналмилалӣ дар Олмон медали тилло гирифтаанд.
Ҳоло ҳаҷми истеҳсоли ин корхона ба 26 милион сомонӣ баробар шуда то ба дараҷаи баландтарин нишондиҳандаҳои замони Шӯравӣ расонида шудааст.
Соли ҷорӣ аснои сафари кории Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ -, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рӯзҳои таҷлил аз ҷашни Ваҳдати миллӣ, як сехи дигари ин корхона ба истифода дода шуд, ки минбаъд ашёи хом барои истеҳсоли қолинҳо дар худи ҳамин корхона тавлид карда мешавад. То ин замон ашёи хом барои истеҳсоли қолинҳо дар ин корхона аз кишварҳои Эрону Туркия ва Ӯзбекистон ворид мешуд. Ҳоло дар ин коргоҳи нав боз наздики 70 нафар ба ҷои кори доимӣ таъмин карда шуданд.
Дар рӯзи таҷлили 55 – солагии шаҳри Гулистон раиси шаҳр Сатториён Матлубахон Амонзода гуфт, дар зарфи 27 соли Истиқлолияти Тоҷикистон ин шаҳр ба яке аз марказҳои азими саноатӣ ва сайёҳии вилояту ҷумҳурӣ табдил ёфта, махсусан дар пешрафти соҳаи саноати кӯҳии кишвар ва туризм нақши бориз ва арзандаи худро гузоштааст. Дар даврони Истиқлол теъдоди корхонаҳои саноатии шаҳр аз 13 ба 30 адад расида, номгӯи маҳсулотҳои истеҳсолӣ низ аз 13 ба 92 номгӯй зиёд шудааст.
Шаҳри Гулистон ҳоло 38 — 40 % и ҳаҷми умумии маҳсулоти саноатии вилояти Суғдро ташкил медиҳад. Дар ҷамъи маҳсулоти истеҳсоли саноатӣ дар ҷумҳурӣ саҳми шаҳри Гулистон аз 13 то 15 % баробар мебошад.
Дар шаҳри Гулистон асосан саноати куҳкорӣ ривоҷ ёфтааст. Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди “Ширкати кӯҳӣ -саноатии Тоҷикистону Хитой”, Корхонаи муштараки Тоҷикистону Канада “Апреловка” ва Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди “Фаровон 1” аз маъруфтарин корхонаҳои саноатию тавлидотии ин шаҳр ба ҳисоб мераванд.
Солҳои охир дар шаҳри Гулистон чандин иншооти иҷтимоӣ, аз қабили осоишгоҳи истироҳатӣ — фароғатӣ, марказҳои фарҳангӣ, боғчаҳо, марказҳои тафреҳӣ ва майдонҳои варзишӣ бунёд, роҳҳои дохили шаҳр дар сатҳи талаботи ҷаҳони муосир барои меъёри шаҳрдорӣ таъмиру таҷдид шудаанд.
Нӯъмон Раҷабзода, масъули лоиҳаи “Арзёбии фарҳанг ва меъёрҳои шаҳрдорӣ дар шаҳри Гулистон аз нигоҳи сокинони маҳаллаҳо” мегӯяд, афкори сокинон дар бораи шаҳрдорӣ, на фақат фарҳангу маърифати шаҳрдории онҳо, балки бинишҳои онҳо аз сиёсатҳои мақомоти иҷроияи шаҳрро низ ба намоиш мегузорад, умед аст, ки барои боз ҳам ободу зебо шудани шаҳр кӯмак мекунад.
“Фараж”
