Тавилдараро аз лиҳози ҷойгиршавии ҷуғрофиаш ва манзараҳои табиияш сарзамини сайру саёҳати сайёҳон гӯем ҳам, хато нахоҳем кард, зеро он чизе ки ҳангоми сайру саёҳат пеш меояд, ҳама табиианд. Чизе сохтаву бофта нест, дар назари бинанда ҳама табииву зебост. Воқеан, гулу гиёҳҳо, буттаву дарахтон, хониши кабкону чаҳ-чаҳи булбулон дар ин диёр ин гуфтаҳои моро тасдиқ мекунанд.
Мутаассифона, ба ин гулу гиёҳҳо ва буттаву дарахтони шифобахш на мардуми бумӣ ва на мардуми дигар минтақаҳои Тоҷикистон дастрасӣ надоранд ва аз онҳо истифода намекунанд. Сабаби асосиро дар он мебинем, ки мо аз таъриху фарҳанги ниёгон ва ҳунарҳои мардумии худ дар канор мондаем.
Соли 2018-ро Пешвои миллат беҳуда соли сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ эълон накардааст.
Аслан, маънои ҳунарҳои мардумӣ бо як навохтани тору дутор маҳдуд набуда, он эҳёи ҳунарҳои манфиатовари ба гӯшаи фаромӯшӣ афтодаро дар бар мегирад. Имрӯз дорувориҳои аз кишварҳои мухталиф ба кишвар воридшуда моро ба ташвиш андохтааст. Дар ҳоле, ки мо метавонем аз гиёҳҳои шифобахшу фаровон ва таҷрибаи асрҳо андӯхтаи мардум, ки имрӯз тибби мардумиаш меноманд, истифода намоем. Борҳо шоҳиди он шудаам, ки корафтодагон дар куҳистон машғули ҷамъоварии алафҳои табиӣ буданд. Дар суҳбат бо онҳо маълумам гардид, ки аксарият қоидаҳои ҷамъоварии гиёҳҳои шифобахшро намедонанд. Маҳз дар ин ҷода мо бояд ба таҷрибаи андӯхтаи ниёгонамон такя намоем, то дар охири кор гиёҳи ҷамъкардаи мо хусусиятҳои шифобахшии худро гум накунад.
Вақтҳои охир аз байн рафтани баъзе гиёҳҳои шифобахш ба назар мерасад. Агар қоидаи ҷамъвариро риоя накунем, дар солҳои наздик гиёҳҳоеро аз қабили чукриву ров ва пиёзи анзур барои доругӣ ҳам пайдо карданамон дар гумон аст. Ташвиши дигар он аст, ки мо қоидаҳои чаронидани чорворо ба назар нагирифта, табиати зеборо беамон зери суми чорво менамоем. Ба ақидаи мутахассисон дар як гектар бояд меъёри муайяни чорво чаронида шавад, аммо мутаассифона ин қоида ба гӯшаи фаромӯшӣ рафтааст. Дарди дигари гулӯгиркунада дар солҳои охир ин истифодаи беинсофонаи «Бензопила» дар ҷангал мебошад. Таҷриба нишон додааст, ки баъди истифодаи он дарахт дигар аз реша ҳам сабз нашуда, мехушкад.
Биёед, акнун хулоса барорем, ки мо бо ин ҳолу бо ин беинсофиамон нисбати табиати зебоманзар то ба куҷо мерасем? Агар кор ҳамин аст, чӣ гуна мо метавонем супоришҳои Сарвари давлатро оиди проблемаи доруворию саломатии миллат ва рушди соҳаи сайёҳӣ, ки он метавонад зидагии моро бою рангинтар гардонад, иҷро намоем? Агар кор ба ҳамин минвол идома ёбад, мо ба сайёҳон кадом табиати худро нишон медиҳем? Пас, биёед сари ин камбудиҳои худ андеша намоем ва дар пайи ислоҳи онҳо бошем.
Маҳмадӣ АВАЗОВ
