«Китобҳо ба мардум мефаҳмонанд, ки чи тавр ҳаётро беҳтар кунанд, чӣ гуна мардум поктинат шаванд, чӣ хел инсонҳоро ба меҳнатдӯстӣ даъват кунанд, меҳнати дигаронро эҳтиром намоянд», — фармудааст нависандаи рус Кассил Лев Абрамович.
Дар ҳақиқат аз қадим донишмандон китобро ба ситораҳои тобон ва нурҳои офтоб ташбеҳ додаанд. Бузургтарин хирадмандон аз китоб баҳра бурдаанд ва худ бузургу машҳур шудаанд, асарҳои гаронбаҳояшонро ба насли оянда боқӣ мондаанд. Вақте ки мо «Шоҳнома» — и Фирдавсӣ, «Бӯстон»-у «Гулистон»- Саъдии Шерозӣ, «Баҳористон»-и Ҷомӣ, «Ахлоқи муҳсинӣ»-и Кошифӣ, «Қобуснома»-и Кайковус ва дигар шоҳасарҳои гузаштагонамонро мутолиа мекунем, саропо панду андарзҳо мебошанд, ки моро ба роҳи нек, ватандӯстӣ, раҳмдилию инсондӯстӣ ҳидоят мекунанд. Дар яке аз ёдгориҳои адабии арабии асри 12 чунин ҷумлаҳо сабт гардидаанд: « Китоб ин машкест пур аз донишу фаросату заковат, зарфест лабрези ҷиддияту ширинкорӣ…»
Аз суҳбат бо муовини директори муассисаи давлатии «Китобхонаи оммавии вилояти Хатлон ба номи Садриддин Айнӣ» дар шаҳри Кӯлоб Саодат Абдуллоева маълум шуд, ки сафи китобхонҳо сол ба сол аз ҳисоби хонандагону муҳансилони мактабу донишгоҳ зиёд шуда истодаанд. Китобхона дорои 76 460 нусха китоб буда, дар 9-моҳи соли ҷорӣ 5746 нафар китоб гирифтаанд, ки нисбати 9 — моҳи соли гузашта 220 нафар зиёд мебошад. Дар ҳамин давра ба аъзоёни китобхона 46 449-нусха китоб дода шуд, ки 2929 нусха нисбати соли гузашта зиёд мебошад. Дар библомарафони ҷумҳуриявии «Ҳамнишине беҳ аз китоб махоҳ» аъзои фаъоли китобхона хонандаи муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии рақами 30-и ш.Кӯлоб Робия Қодирова, ки зиёда аз 400 асарҳои бадеӣ хондааст, дар ҷумҳурӣ сазовори ҷои дуюм гашт.
Мутафаккири фаронсавӣ Ҷорҷ Эдгози менависад: «Таърих ду кашфиёти бузург дорад: яке ҳунари кошифӣ, ки моро бо китоб пайваст ва дигаре телевизион, ки моро аз китоб дур сохт». Дар ҳошияи ин гуфтаҳо аксар муаллимон шикоят аз он мекунанд, ки имрӯзҳо наврасону ҷавонон вақтҳои холигии худро ба тамошои телевизион, видио, DVD, истифода аз телефонҳои дастиву сайёр, бозиҳои компютерӣ сарф мекунанду аз мутолиаву омӯзиш дур мондаанд. Магар ихтирои навъҳои техналогия боиси аз китобхонӣ дур гаштани насли наврас мегардад? Агар сабабҳо инҳо бошанд, пас дар мамолики Амрико ва Англия ба пиндори шумо телевизиону комютер вуҷуд надорад?
Дар Амрико толибилмони мактабҳо дар давоми таҳсил 120 номгӯйи китобҳои бадеиро бояд хонанд. Вазорати маорифи Амрико барои ин кор гуруҳи махсуси корӣ ташкил карда, чанд сол пеш онро ба барномаи таълимӣ ворид карда буд. Дар Англия ин шумора 99 — тост. Номаи хатмкунандагони худамонро имрӯз менигарем, аз фанҳои адабиёти тоҷик, забони русӣ ва таърих баҳои «панҷ» доранд, аммо дар бораи С. Айнӣ, А. С. Пушкин, Спитамену Муқаннаъ маълумоте надоранд. Вақте вориди китобхона шудам, Саодат Абдуллоева бо чанд тан аз китобдорони мактабҳои ноҳияҳои минтақаи Кӯлоб, ки барои бозомӯзӣ ба донишкадаи такмили ихтисос омада буданд, суҳбат доштанд. Аз суҳбат маълум шуд, ки аксарияти мудирони китобхонаи мактабҳо муаллимони дарсдиҳанда ва роҳбарони синфҳоро барои ҷалб намудани хонандагон ба китобхона гунаҳкор медонанд. Худ қазоват намоед, вақте худи омӯзгор китоб намехонаду вақти мутолиаи рӯзномаву маҷалла надошта бошад, чӣ тавр завқи насли наврасро ба китобу китобхонӣ бедор карда метавонад? Аз тарафи дигар, китобдори мактаб дар бедор намудани шавқи хонандагон саҳми беандоза дорад, вале мутаассифона, баъзе роҳбарони мактаб ҳамчун сарборӣ шахсонеро китобдор таъин мекунанд, ки рӯзномаи давриро аз коғаз фарқ намекунанду дар умрашон як китоби бадеӣ нахондаанд, пас чӣ ҳоҷат ба шарҳу эзоҳи он.
Имрӯзҳо нисбати фарзандони мо аз тарафи мардуми Амрико барои бедор намудани завқи китобхонии кӯдакони то синни 10-сола ғамхории зиёде намуда истодаанд. Дар асоси Лоиҳаи USAID «Ҳамроҳ бихонем» зиёда аз 140 000 китобҳои бадеӣ бо забонҳои тоҷикию русӣ ба таври ройгон ба 1000 мактаб тақсим карда шуд. Аз ин рӯ, китобдорони мактаб масъулитнок бошанд, то ин ки хонандагонро бештар ба мутолиаи ин китобҳо ҷалб намоянд. Бо мақсади шинос шудан бо фаъолияти кории китобдори китобхонаи муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии рақами 1-и ноҳияи Восеъ рӯзи 22 октябр меҳмони он шудам. Гӯшаи намоиши китобҳои нав маро ҷалб намуд. Масъули китобҳои бадеии китобхона Дилафрӯзи Наврӯз чунин иброз намуд:
-Ҳар сол рӯзи 22 октябр рӯзи китобхонаҳои мактабӣ қайд карда мешавад. Хушбахтона, дар ин рӯз мо аз тарафи лоиҳаи «Ҳамроҳ бихонем» 426 адад китобҳои бадеии бачагона гирифтем. Тавре мебинед, хурсандии кӯдакон ҳадду канор надорад. Аллакай бо ташаббуси муаллимаҳои синфи ибтидоӣ Гавҳарбӣ Раҷабова, Дилафрӯз Қандиева, Раҳнамо Шарифова, Хайринисо Холмуродова китобҳо дар дасти хонандагон мавриди мутолиа қарор доранд. Онҳо мазмуни китобҳои хондаи худро ба ман нақл мекунанд. Бовар дорам, дар оянда шавқу завқашон нисбати китоб зиёдтар мегардад.
Ҳангоми аз назар гузаронидани китобхона зиёда аз 1000 китобҳои бадеии тозанашрро дидам. Аллакай 800 нафар хонанда аз боргоҳи илму маърифат барои мутолиа китобҳои бадеӣ гирифтаанд. Дар ин иқдоми нек ҳиссаи китобдор Дилафрӯзи Наврӯз, ки хатмкунандаи факултаи филологияи Донишгоҳи давлатии ш. Кӯлоб мебошад, хеле калон аст.
Дар фарҷом таъкиди сарвари давлатамон Эмомалӣ Раҳмонро доири ин мавзӯъ овардан айни мудаост: «Барои ба китобхонӣ ҷалб намудани ҷавонону наврасон ва дар замири онҳо парвариш намудани шавқу рағбати мутолиаи китоб ба падарону модарон, омӯзгорони мактабҳо, донишкадаю донишгоҳҳо, муассисаи фарҳангию китобхонаҳо, шабакаҳои телевизиону радио ва иттиҳодияю маҳфилҳои эҷодӣ зарур аст, ки ҷамъомадҳои шавқовар, баҳсу мунозираҳои интеллектуалӣ ва дигар чорабиниҳои замонавӣ гузаронанд».
Итминонам комил аст, ки гуфтаҳои Сарвари давлат ҳоҷати шарҳ додан нест! Пас моро лозим аст, фурсатро аз даст надиҳем.
Рӯзимад Тоҳиров,
ноҳияи Восеъ
