Қалам ба даст гирифтан осон аст, аммо дар васфи Ватан хома фарсудан саҳлу сода нест. Бештари фарзонафарзандони ҳувиятгаро ва дифоъгари Ватан худодод ҳастанд ва кори сад пайкону шамшерро бо хомаву қалам анҷом медиҳанд. Ба гунаи Ҳаким Фирдавсӣ ва даҳҳо дигар суханварони оқилу фарзона, ки бо достону ҳамосаҳои меҳанпарваронаву инсонгароёнаашон номи Ватану миллати хешро дар авроқи таърих бо шарафмандӣ ҳаккокӣ кардаанд. Хидмати эшон буд, ки то имрӯз моро зиндаву ҷовидона нигаҳ доштааст. Вале нигаронӣ дар он аст, ки на ҳама аз осору рисолаҳои онон огаҳиву баҳрае доранд. Магар мумкин аст, ки аз асли худ ғофил бошӣ? На! Зинҳор шоистаи чун мо як миллати фарҳангофару хирадпеша набуду нест!
Дар остонаи ҷашни фархунда ва муборак — Истиқлолияти давлатӣ қарор дорем ва барои ҳар яки мо ин санаи тақдирсозу озодиофар муқаддас аст. Агар барои кулли давлатҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ истиқлолият осон ва бе ҳеҷ ҷангу ҷидоли девонавор ба даст омада бошад, баҳри мо на чун эшон, балки бо ҳазорон қурбониву ҷонбозиҳо, дилрешиву захм дар дилҳо ба ҷо гузошта, ба даст омад. Яъне мо барои ба даст овардани Истиқлолият талафоти зиёде додаем ва дар натиҷа ин ҷанги бунёдсӯз бештари аҳли зиёи хешро аз даст додем. Ба қавли шоир:
Ҷабри торих ягон қавм надидаст, ки мо,
Заҳри торих нажоде начашидаст, ки мо.
Ва дар манзумаи пурдарди дигаре чунин ба қалам додааст:
Бас буридандат забону бас шикастандат миён,
Боз гӯё, боз пӯё, боз поё мондаӣ.
Дар ҳамин минвол махсусан шоиронамон зиёд нигоштаанд, ки он, гумон мекунам, моро ба худшиносиву ватандӯстдорӣ бештар водор мекунад. Бо вуҷуди ҳама он нобаробариҳо ва хиёнати баъзе нафарон, имрӯз мо рӯ ба сӯи фардо овардаем ва аз пайи сохтану бунёд кардан ва тармими вайронаҳо ҳастем. Давоми солҳои соҳибистиқлолӣ рукнҳои давлатдорӣ рӯз аз рӯз пурқуввату тавоно мегардад, ки ин ба мо имкон медиҳад, то баҳри баланд бардоштани сатҳи иҷтимоиёт, хирадгустарӣ ва иқтисодиёти давлату миллати худ гомҳои аз ин ҳам бештар бигзорем.
Аз рӯзи нахуст то ба имрӯз шахсан роҳбари давлат заминаҳо барои васеъ шинохтани асолату рисолати хидмати содиқона ба Ватанро гузоштаанду мегузоранд, аммо на ҳар кадоми мо масъулиятшиносӣ кардаем. Ба мисол, нарасидани кадрҳои соҳавӣ то ба ҳол дар мо ҷо дорад, ки метавонистем дар ин муддат бартараф намоем, вале ноуҳдабароӣ ва ба таври бояду шояд амал нанамуданамон садди ин роҳ гардидааст. Бахусус қисмати фарогирии таълиму тарбия дар мактабҳои миёнаву олӣ, ки ҳарчанд дастовардҳои назаррасе ҳам доштаем, аммо наметавон ба он иктифо кард ва ин ҷараёнро то ҷое ба ҳоли худ гузошт. Пешниҳоди мо дар ин замина ин аст: агар аз ҳама бештар асарҳои бадеӣ, рисолаҳои илмии адибони классику муосири худамон ва хориҷиро, ки хусусияти тарбиявӣ ва ахлоқӣ доранд, нашр намоем ва дастраси тарбиятгирандагону толибилмон гардонем, дар ин маврид муваффақ хоҳем гашт, то насли наврасу ҷавон соҳибмаърифату соҳибилм бигарданд. Сари ин нукта нигаронии мо ҳам бесабаб нест, чунки таваҷҷуҳи Пешвои миллат ба насли ҷавон ва ҳам фаро гирифтани эшон ба омӯзиши илмҳои гуногун зиёд аст.
Бо вуҷуди ҳама нобасомониҳову норасоиҳо дар дунё, имрӯз мо тавоноем ва умед ба каси ғайр ҳам надорем. Бигзор суннати аҷдодиамон — фарҳанги сутургофарӣ, инсонпарастӣ, дили бекина, ғаразе ба касе надоштан дар вуҷудамон ва табиати инсониамон поянда бимонад. Миллати куҳанпайванди тоҷикон дар гузашта пояи давлаташро бо пиндору гуфтору кирдори нек бунёд намудааст, ки ин далели бегазандӣ ва ҷовидонагиаш аст. Дар ҳама бедодгариҳои замон агарчи зиёни бештар бар тоҷикон расидааст, аммо боз захмҳои таърихиро бо хирад, бо заковат даво бахшида, худро сохтаанд. Ҳарчанд имрӯз мушкилоти зиёде дар пеши рӯи кишвар ҳаст, вале аминам, ки ба таври густурда ҳар кадомашон ҳалли худро меёбанд ва мо фарзандони ҳамоварди истиқлолият талош меварзем Тоҷикистон ободтар гардад ва боз фарзандонаш бо хирадмандӣ рӯи дунёро фатҳ намоянд. Аз дасти мо ғоратгариву бедодгарӣ барнамеояд ва ҳамин сабаб шудааст, ки сарзаминҳои паҳноварро ба ғосибону кӯчманчиён вогузошта, омадем ба тангноҳову дараву куҳҳо. Вале донишу ҳунару санъат сарҳад надоранд ва аз ин лиҳоз мо дар ҳама ҷо ҳузур доштем. Чи тавре, ки шоири маҳбуб Бозор Собир мегӯяд:
Оҷ гум карду забонро гум накард,
Тоҷ гум карду забонро гум накард,
Тахт гум карду забонро гум накард,
Рахт гум карду забонро гум накард,
Бахт гум карду забонро гум накард…
Яъне миллати тоҷикро бо фарҳангу забон ва маърифаташ мешиносанд.
Таманно мекунем, ки Истиқлолияти кишвар аз ҷовидон то ҷовидонаҳо пойдор бимонад.
Ҳусни анҷоми таманниётро ба шоири шаҳир Лоиқ Шералӣ мегузорем:
Бо сухан, бо хирад, бо шараф, бо ҳунар
Мекунӣ, эй — Ватан, бар адӯят зафар.
Ҷумла фарзанди ту, решапайванди ту
Хӯрда савганди ту — ҷонфидои туем.
Раҳкушои туем, раҳнамои туем.
Зоҳири САЙФУЛЛО