Аз соли 2014 то 2015 аз ноҳияи Ванҷи Вилояти Мухтори Куҳистони Бадахшон (ВМКБ) 37 ҷавон ба гуруҳҳои террористие амсоли ДИИШ шомил шудаанд. Шуруъ аз соли 2016 то инҷониб Бахши кор бо ҷавонон ва варзиши ноҳияи Ванҷ дар якҷоягӣ бо як қатор мақомоту идораҳо баҳри пешгирии пайвастани ҷавонон ба гуруҳҳои ифротӣ чораҳои заруриро пиёда намуд, аммо тақдири теъдоде аз ин ҷавонон ҳоло ҳам номаълум боқӣ мемонад. Дар робита ба ин ва дигар масъалаҳои марбут ба ҳаёти ҷавонони ноҳияи Ванҷ пайи суҳбати Масрур Ғайратов, мудири Бахши ҷавонон ва варзиши ин ноҳия нишастем. Муҳтавои ин суҳбат пешниҳоди хонанда мегардад.
— Лутфан, бигӯед, ки Бахши кор бо ҷавонон ва варзиши ноҳия дар ҳамкорӣ бо мақомоти қудратӣ ҷиҳати ҷилавгирӣ аз шомилшавии ҷавонон ба созмону гуруҳҳои террористӣ чӣ корҳое анҷом додааст ва тадбирҳои андешидашуда то куҷо муассиранд?
— Бахш дар ҳамбастагӣ бо Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳия, мақомоти ҳифзи ҳуқуқу тартибот баҳри пешгирии шомилшавии ҷавонон ба ҳизбу ҳаракатҳои ифротгаро гуруҳи доимамалкунандае таъсис дод, ки ҳамарӯза дар ҷамоатҳои деҳоти ноҳия бо ҷавонону наврасон, волидон ва дигар ашхоси масъул мулоқот баргузор мекунад. Ҳамчунин, гуруҳи махсус бо падару модар, пайвандони наздики ҷавононе, ки қаблан ба чунин гуруҳҳо пайвастаанд, иртиботи зич дорад. Дар ҳамкорӣ бо диаспора ва ҷавонони фаъоле, ки дар Федератсияи Русия кору фаъолият доранд, пайваста бо муҳоҷирон дар тамос ҳастем. Маҳз самараи робитаҳои судманд буд, ки соли 2016 ва нимсолаи аввали соли 2017 ҳеҷ ҷавоне аз ноҳияи Ванҷ ба гуруҳи ба ном ДИИШ дар Сурия, Ироқ, Афғонистон ва дигар ҳизбу ҳаракатҳои ифротӣ шомил нашуд.
— Бо такя ба маълумоти қаблии сохторҳои қудратии ВМКБ аз байни зодагони вилоят 47 нафар ба гуруҳҳои террористӣ шомил шудаанд ва теъдоди зиёди онҳо ҷавонони ноҳияи Ванҷ мебошанд. Аз назари Шумо чаро бештар ҷавонони Ванҷ ба ин гуруҳҳо пайвастаанд?
— Боиси тазаккур аст, ки на ҳамаи ҷавонони ноҳия ба ифротгароиву тундгароӣ майл доранд. Аксари ҷавонони мо баҳри беҳбудии диёр, сиёсати давлатии кишвар ва таҳкиму рушди корҳои иҷтимоӣ ҳамеша кӯшиш мекунанд. Аз 47 ҷавоне, ки ба гуруҳҳои тундрав шомил гаштанд, 32 нафар зодагони Ванҷанд ва инҳо ҷавононе буданд, ки дар гузашта барои муҳоҷирати меҳнатӣ ба Русия рафта, он ҷо фаъолият доштанд. Аз рӯйи таҳлилҳои гуруҳи махсуси дар боло зикршуда аз ин 32 нафар 4 кас маълумоти олӣ дошта, дигарон саводи кофӣ надоштаанд.
Муайян гардид, ки бештари ин ҷавонон ҳатто дар вақти таҳсил дар муассисаҳои таълимии миёнаи умумии ноҳия барои азхудкунии фанҳои таълимӣ фаъол набуда, оид ба моҳияти дини мубини Ислом тасаввурот надоштанд. Албатта, иллати маъмултарини шомилшавии ҷавонон ба чунин гуруҳҳо ин дарёфти маблағи калон ва бо ин васила барпо кардани зиндагии шоҳона аст. Аммо баъдан худамон шоҳиди ҳодисаву рӯйдодҳое мешавем, ки ин иқдоми пешгирифтаи ҷавонон бо қимати ҷони онҳо анҷом меёбад.
Баъзан тамоюл чунин аст, ки теъдоде аз ҷавонони аз муҳоҷират омада ё аз Русия депортшуда, бахусус фасли зимистон хонашин шуда, аз бекорӣ азоб мекашанд. Чунин дарду алам ба мафкураи онҳо таъсири манфӣ расонда, ҷавононро дар ҳолати ногувор қарор медиҳад. Ашхоси гумроҳу таблиғотчӣ бошанд, аз ин ҳолати ҷавонон сӯйистифода карда, ақидаҳои нопоку моҷароҷӯёнаи хешро дар мафкураи онҳо ҷой мекунанд.
— Миёни онҳое, ки ба гуруҳҳои ифротӣ пайвастанд, ҳастанд афроде, ки хизмати ҳарбиро адо карда бошанд?
— Мутаассифона, ҳастанд. Масалан, Абдулқаҳор Асророви 25-сола, зодаву истиқоматкунандаи деҳаи Ширговади ҷамоати деҳоти Рованди ноҳияи Ванҷ аз зумраи чунин афрод аст. Ӯ чанд сол пеш ба гуруҳҳои экстремистӣ шомил гашт. Умед Давлатови 30-сола, сокини деҳаи Чихохи ҷамоати деҳоти Техарви ноҳияи Ванҷ баъди гирифтани маълумоти миёна хизмати ҳарбиро дар Федератсияи Русия адо намудааст. Падараш Аъзам Давлатов дар қайди ҳаёт нест, вале модари хонашинаш Иқболбибӣ Давлатбекова ҳанӯз ҳам аз гумроҳшавии ҷигарбандаш андуҳгин буда, ба бозгашти ӯ умед дорад.
Воқеан, кадом падару модар мехоҳад, ки фарзандаш аз роҳи дурусту ҳаёти солим фосила гирад ва тариқи мағзшӯии бадхоҳону хоинони миллат ба тирабахтӣ мувоҷеҳ шавад? Ҳеҷ кас!
Ин мусоҳиба дар ҳамдастӣ бо Намояндагии Институти инъикоси ҷанг ва сулҳ (IWPR) дар Тоҷикистон, дар доираи лоиҳаи “Тавонмандсозии ҷомеа ба хотири мубориза бо ифротгароӣ дар Тоҷикистон” омода шудааст.
