Коршиносони тоҷик ва дипломатҳои муқими Душанбе ахиран мавзӯи ифротгароии диниро баҳс карданд. “Нест бод экстремизми динӣ”- мавзӯи  ин мизи гирд буд, ки димломатҳову таҳлилгарони тоҷикро 27 сентябр дар шаҳри Душанбе гирд овард.

Дар ин ҳамоиш тазаккур дода шуд, ки тарғибот барои пешгирӣ аз ифротгароӣ натиҷаи мусбат дод, вале ҳамоно мушкилиҳое вуҷуд доранд, ки барои рафъи онҳо талош бояд кард.

Тавре Худобердӣ Холиқназаров, директори Маркази тадқиқоти стратегии назди Президенти Тоҷикистон, ки яке аз ташкилкунандагони ин мизи гирд буд, таъкид менамояд, корҳои ташвиқотиву тарғиботӣ алайҳи экстремизм кумаки бузурге кард, барои мисол, соли 2014 бо супориши Дастгоҳи иҷроияи Президенти Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе ва дигар навоҳӣ таблиғотро шурӯъ намуданду дар зарфи се сол, ки фаъолияти таблиғотӣ ва фаҳмондадиҳӣ дар тамоми шаҳру навоҳӣ идома кард, шомилшавӣ ба гуруҳҳои ифротӣ 30-35% кам гардида, ҳамчунин, рафтани ҷавонон ба Сурия қатъ шуд: 

 -Ин нишондиҳандаи он аст, ки  табkиғот муассир аст. Вале бо қишри ҷавон кор карданро ҳанӯз ҳам мо бояд идома диҳем.  Асосан бо қишри бекор ё муваққатан бекор. Бо онҳо мо бояд суҳбатҳо доир намоем, итминон диҳем, ки бо ҷои кор таъмин мегарданд. Ё инки ба онҳо бояд кори муваққатӣ пайдо кард, ки зеҳнашон, фикрашон бо кор банд шавад, то дигарон натавонанд аз зеҳн, ғайрати ҷавонии ин нафарон сӯиистифода карда, ин нафаронро барои ҳадафҳои ифротию нопокашон истифода кунанд. Фикр мекунам, таблиғот дар дараҷаи аввал меистад. Инчунин, фароҳам овардани шароити иқтисодӣ ва ташкили ҷойи кор”, -гуфт директори Маркази тадқиқоти стратегии кишвар. 

Таҳлигарон таъкид менамоянд, ки ҳама афрод дар қиболи ифротгароӣ осебпазиранд. Бинобар ин, пешниҳодҳо чунин аст, ки барои пешгирӣ аз баамалбароии фаъолияти ифротӣ ҳама ақшор бояд фаъол бошанд, махсусан ходимони дин.

Фаррухулло Олимзода, муовини раиси Кумитаи дин, танзими аънана ва ҷашну маросими миллии назди Ҳукумати Тоҷикистон дар мавриди пешгирии ифротгароӣ дар мизи гирди мазкур суҳбат намуда, пешниҳод кард, ки “Ходимони динро зарур аст, пайваста арзишҳои диниро дар ВАО ва мулоқотҳо ба роҳ монда, ҷиҳати пешгирии даъватҳои оммавӣ барои ба амал овардани фаъолияти ифротӣ, ки тариқи интернет паҳн карда мешаванд, нишон додани вокунишҳоро роҳандозӣ намоянд.”

Тибқи иттилои ҷаноби Олимзода, дар ин замина аз ҷониби Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими миллӣ дар ҳамоҳангӣ бо мақомоти гуногун корҳои таблиғотиву ташвиқотӣ гузаронида мешавад.

Сабабҳои ифротгароии диниро коршиносон гуногун мегӯянд: яке-иҷтимоӣ, дигаре-дониши нокофии динӣ, сеюмӣ-муҳит.

Дар ҳамин ҳол, Фазилат Саидова, корманди Академияи илмҳои Тоҷикистон, ки дар мавриди сабабҳои ифротгароии динӣ дар мизи гирд суҳбат мекард, ин ҳама омилҳоро таъсиргузор унвон кард.

Ба қавли ӯ, дар Осиёи Миёна як қатору созмонҳову гурӯҳҳои террористӣ ба вуҷуд омадаанд, ки онҳо метавонанд ба амнияти миллии мо ҳам хатари азимеро ба бор оранд. Махсусан, дар ин минтақа рӯз аз рӯз фаъол гардидани ҳаракатҳои террористӣ, аз он ҷумла равияи салафия, ки айни ҳол дар ин давлатҳо фаъолият дорад, метавонад ҷанбаи ифротгароии диниро дар Тоҷикистон низ густариш диҳад. 

Ба бовари Фазилат Саидова, чанд омиле вуҷуд дорад, ки ба  осебпазирии Тоҷикистон дар мубориза бо ин ифротгароӣ сабаб мегардад: 

-Омили якум, мавқеи геополитикии Тоҷикистон аст. Кишвари мо дар паҳлӯи Афғонистони ноором ҷойгир буда, сохтори ин кишвар динӣ аст ва кишварҳои дигари ҳамсояи мо дунявӣ ҳастанд. Имрӯз вазъи кишвари Афғонистон ниҳоят муташанниҷ аст. Беҳуда Афғонистонро қалби Осиё наномиданд, ҳар зуҳуроте дар ин кишвар ба вуҷуд меояд, он метавонад ба минтақаи мо таъсир расонад. Махсусан, ба Тоҷикистон, ки бо Афғонистон ҳаммарз ҳастем. Гуруҳҳои террористие, ки дар ин давлат ба вуҷуд меоянд, метавонанд дар оянда ба ворид гардидани онҳо ба ҷумҳурии мо боис гардад. Бинобар ин, кишварҳои минтақаро зарур аст, ки дар муттаҳид шудану ба эътидол овардани вазъи Афғонистон саъйу кӯшиши худро ба роҳ монанд”, -пешниҳод менамояд вай. 

Ин корманди Академияи улум, сабаби дуввумро, ки метавонад боиси густариши равияҳои динӣ гардад, сатҳи пасти маърифати динии шаҳрвандон медонад: 

-Агар мо таваҷҷуҳ намоем, эътиқоди  динии мардуми мо баланд, аммо баръакси он сатҳи дониши динӣ паст аст ва паст будани маърифати динӣ ҳам яке аз омилҳои гаравидан ба ҳизбу ҳаракатҳои хусусиятҳои экстремистидошта мегардад. Сабаби дигар, рушди босуръати технологияи иттилоотӣ маҳсуб ёфта, шахсони манфиатдор тавассути ин гуна технология мағзшӯӣ мекунанд. Агар ба гуруҳҳои экстремистиву террористӣ назар андозем, онҳо шабакаҳои телевизиониву радиоии худро доранд, ки тавассути чунин воситаҳо ба сохтори сиёсии ҳар давлат дахолат менамоянд”,-мегӯяд Ф. Саидова. 

Ӯ вазъи иҷтимоию иқтисодиро низ омиле медонад, ки доираҳо аз он истифода мекунанд. Вале Саидова таъкид менамояд, ки на ҳамеша ин омил метавонад боис гардад. Чунки сатҳи аҳолии камбизоат ба миллионҳо расад ҳам, вале  теъдоди онҳое, ки ба гуруҳҳои террористиву экстермистӣ аз ин қишр шомил шудаанд, каманд. 

Таъкиди дигар дар мизи гирд ин буд, ки ҳимояти гурӯҳҳои ифротию террористӣ аз ҷониби баъзе гурӯҳ ё кишварҳо бояд комилан қатъ гардад. Чунки онҳо наметавонанд ҳамеша лаҷоми ифротиён ё террористҳоро дар даст дошта бошанд.

Саидмукаррам Абдулқодирзода, раиси Шӯрои уламои Маркази исломии Тоҷикистон мегӯяд, “Ҳодисаҳое, ки дар хориҷ аз кишварҳои исломӣ (дар Амрикову дигар кишварҳо) низ ба вуқӯъ мепайвандад, маънои онро доранд, ки ин хатар танҳо болои мусалмонон нест. Қувваҳои бадхоҳ намегузоранд, ки  ҳеҷ нуктае аз ҷаҳон ором бошад. Дуруст аст, ки баъзе аз давлатҳо ин қувваҳоро дастгирӣ мекунанд, вале фикр накардаанд, ки ин хатар болои онҳо низ меояд. Чоҳканда яқин аст, ки  рӯзе ба чоҳи худ меафтад. Хоҳу нохоҳ он хатареро, ки болои баъзе аз миллатҳову давлатҳо эҷод кардаанд, ин хатар болои онҳо низ меояд”.

Коршиносон гурӯҳҳои ифротиву террористиеро, ки дар Афғонистон фаъол ҳастанд, таҳдиде барои минтақа, минҷумла ба кишварҳои Осиёи Марказӣ медонанд. 

Бинобар ин, Саидмаъсум Бадахшӣ, кордори Сафорати Афғонистон таъкид менамояд, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ бояд Афғонистонро ҳамчун девори дифоии минтақа бидонад, чунки рӯзона даҳҳо ҷавони афғон, ки дар сафи қувваҳои мусаллаҳи ин кишвар ба шаҳодат мерасанд, бояд дарк шаванд. Ҷаноби Бадахшӣ ба ин бовар аст, ки бисёре аз гуруҳҳои тахрибкору террористие, ки дар ҳамалоти Афғонистон даст доранд, маконашон Покистон аст ё аз онҷо ҳимоят меёбанд: 

-“Алқоида” ҳомии толибон аст, мардумро ба кишти кӯкнор ташвиқ мекунад. ДОИШ аст, ки ба ҳадафи эҷоди ҳукумати исломӣ дар Сурия, Ироқ, Покистон фаъолият мекунад, бештарин ҳузурро дар марзҳои Покистон дорад. Дигар гуруҳҳои ифротии Осиёи Миёна ҳастанд, ки дар шимолу ғарби Покистон мавқеъ доранд ва дигар гуруҳҳо дар худи Покистон ҳастанд, ки ҳамаи онҳо таҳдиде ба минтақа доранд ва фикр мекунам, иқдомоти амалӣ муҳимтар аст”. 

Ифротгароиро коршиносони мизи гирди “Нест бод, экстремизми динӣ” масъаллаи доғи рӯз медонанд ва онро вабои аср низ ном бурда, мубориза бо онро авлавиятҳои аслӣ таъкид карданд.

Сафарбек Кабиров

Ин гузориш дар ҳамдастӣ бо Намояндагии Институти инъикоси ҷанг ва сулҳ (IWPR) дар Тоҷикистон, дар доираи лоиҳаи «Тавонмандсозии ҷомеа ба хотири мубориза бо ифротгароӣ дар Тоҷикистон» омода шудааст.

ЯК ҶАВОБ ТАРК

Please enter your comment!
Please enter your name here