Мо ҳар рӯз мегӯем: «Зебоӣ ҳеҷ чизро ҳал карда наметавонад», «гап дар қиёфаи зоҳирӣ нест», «Сират бояд зебо бошад, на сурат»… Аммо боз баръакси ин гуфтаҳоямон амал мекунем.
Он вақтҳо гузаштааст, ки «гулро хушрӯгиашро не, бӯяшро дида гир», «зоҳир не, ботин зебо бошад» мегуфтанд. Замоне омадааст, ки гул бӯе надошта бошад ҳам, «зебогии хонаро дучанд кунад» гуфта, садбаргу лола мегирем, вале райҳонро назарамон намегирад. Одамон низ ҳамчунин.
Хонандаи азиз, бароят мисол меорам аз он чӣ, ки дидаам. Ду дугонаам ба як корхонаи калон суроғи кор рафтанд. Рости гап, якеи онҳо зебо аст, яъне «зебоӣ бо зӯрӣ». Мегӯӣ, ки чи хел? «Зебои бо зӯрӣ» чунин маъно дорад? Шахс худашро маҷбуран, аниқтараш, бо «штукатуркаҳои хитоӣ» зебо мекунад. Дигараш духтари содда, либоспӯшиаш низ як қадар оддӣ, вале сирати зебо дорад. Ба қавли баъзе духтарон, «косметикаю маникюр» чист, намедонанд. Хулоса, дугонаҳоям чанд муддат кор кофтанду дар корхонае кор ёфтанд ва ҳар ду барои суҳбати рӯ ба рӯ ба ҳамон корхона рафтанд. Оё медонед, ки кадоме аз онҳоро ба кор қабул карданд? Албатта, духтари зеборо! Гарчанде дониши ӯ аз дигараш даҳҳо маротиба камтар буд. Ин аст далел, санад, факт, ки дар ҳақиқат мо ба савод, ақл, ҷаҳонбинӣ умуман кор надорем. Зебо бошад, бас аст, ҳамон ҳам «зебогии маҷбурӣ».
Ин гуна ҳолатро бори нахуст мушоҳида накарда истодаам. Зеро на танҳо дар ҷои кор, балки қариб дар тамоми ҷабҳаҳои зиндагӣ бо ин гуна вазъият дучор меоем. Бале, хонандаи азиз, ҳақиқат талх аст, яъне мо бояд қабул кунем, ки зоҳирпарастем. Кадом раисро дидаӣ, ки котибаи безеб дошта бошад? Кадом мансабдорро дидаӣ, ки ёрдамчии бенамуд дошта бошад? Чӣ, магар ҳама зебоҳо басаводу боақланд?! На ба фикрам. Дар замони имрӯза зебоӣ бисёр чизҳоро ҳал карда истодааст! Дар чунин ҳолат духтарони оддӣ ба як қатор муаммоҳо дучор мешаванд. Ҳатто дар мавриди хостгорӣ ба чунин «хато» роҳ дода мешавад. Духтарро аввал ба қаду қомат ва чеҳрааш баҳо медиҳанд, баъдан ба хислатҳои дигараш. Дур намеравам, бародарам дар арафаи оилабарпокунӣ буд. Модарам қариб бист номзадро пешниҳод намуд, вале домодшаванда онҳоро бо як назар рад мекард, сарфи назар аз он, ки ҳамаи онҳо духтарони боақл, босавод, дорандаи маълумоти олӣ буданд. Бо як баҳона бародарам маъқул намекард: «Безеб будааст».
Аслан бигирем, дар ҳақиқат, ин чиз он қадар муҳим нест, вале ақидаи одамон ҳамин аст. Мардум зебоиро мехоҳанд, суратро мепарастанд, на сиратро. Камина бо ин чанд ҷумлаи парокандаву шояд ғалат, ки фикри шахсии ман асту ба касе онро мутааллиқ намекунам, бо замонаи худ мубориза бурданӣ ё аз гиребони касе гирифтанӣ нестам. Банда тоқати онро надорам, вақте инсон бо забони худ «гап дар зебоии чеҳра нест» мегӯяду дар амал баръакси онро мекунад.
Хонандаи азиз, умед мебандам, ки мо аз суратпарастӣ ба сиратпарастӣ мегузарем. Ҳамин суратпарастиҳои мо сабаб шудааст, ки имрӯз дар ҷузвдонҳои аксарияти духтарон (чи донишҷӯву чи хонанда) ба ҷои дафтару қалам «штукатуркаи хитоӣ» аст. Яъне духтарон медонанд, ки ҳоло дафтар не, балки косметика кор медиҳад ва статусро маълум мекунад. Муаллифи ин сатрҳо ҳам духтар аст, аммо барои он мегӯям, ки мо аз меъёр гузаронида истодаем. Ҳамон косметикаро чунон зиёд истифода мекунем, ки ҳатто ихтироъкунандагонашро дар ҳайрат гузоштаем.
Боқӣ, ҳар нафар агар бикӯшад, ки сиратбин шавад, мо ва миллати мо рӯз аз рӯз пеш меравему аз худпарастиву ман-манӣ дур мешавем.
Нилуфари РУСТАМЗОДА
