Инсон дар таърих ду кашфиёти бузург дорад: яке ҳунари ноширӣ, ки моро ба китоб пайваст ва телевизион, ки моро аз китоб дур кард.
(Ҷорҷ Элгози)
Дар ҳоли ҳозир барои ҷавонони мо мутолиаи китоб амалест сангин. Тамоми умр дар дар азоб зиндагӣ кардан гуё болотар аз хондани китоб аст. Филм тамошо мекунему китоб намехонем. Воқеан бисёр мушкил аст ба даст гирифтани китоб, вақте дар ҷомеаи мо техникаву технология ҳукмрон аст. Ҳар моҳ як шабакаи иҷтимоӣ ва мессенҷери нав ихтироъ мешавад ва даъватномаҳои бешуморе ба суроғи мо меоянд. Ҳар ҳафта филму консертҳои нав ба нав рӯйи экран меоянд, онҳоро диданамон лозим. Ҳар рӯз садҳо нома аз ҳамсинф, ҳамкурс, ҳамсоя, ҳамкор, шинос ва ношинос ба номамон меояд. Ҳар соат навигарие, беҳбудие, таззоде ва мушкилие моро водор месозанд, ки аз телефон, планшет ё ноутбук истифода барем. Имрӯз китобҳо дар китобхонаҳо зери чангу хок хобидаанд. Китоб беқадр шуд ва ҳама аз китоб дур мондаанд.
Китоб дар худ ҳама чизро дорад. Ҳама чизе, ки дар ақл меғунҷад, аз китоб ёфтан мумкин аст. Мушкилӣ танҳо дар мост, ки онро истифода карда наметавонем ва ба атрофиёнамон мегӯем: “Китоби фач будааст”. Китоб не, мо фач ҳастем. Дар зер чанд омиле, ки ба фоидаи мо ҳастанд меорам ва ба он умед мебандам, ки барои мутолиаи китоб ба Шумо кӯмак мекунанд.
Яке аз омилҳои мусоидаткунанда ин аст, ки ҳар рӯз дар вақти муайян китоб бояд хонд. Ҳамчуноне барои тамошои силсилафилмҳо вақти муайяне ҷудо мекунем. Худро одат кунондан беҳтарин роҳ ва қадами аввалин аст барои расидан ба маърифат. Беҳтар аст ба худ қавл диҳем, ки ҳар рӯз китоб мехонем. Ваъдахилофтарин нафар ҳам ба ба ваъдаи худ вафо мекунад.
Роҳи дигар, ин тайёрӣ дидан аст. Оддатан, мо барои кореро анҷом додан, ба хомӯшӣ риоя мекунем. Дар вақти китобхонӣ ҳам бояд ҳадди ақал 50% тайёрии пешакӣ бинем: макони мувофиқ, фозои ором, ноутбуки хомӯш, берун аз интернет, дурӣ ҷӯстан аз Viber, Whatsapp ва ғайраҳо. Дар ин миён аз фикрҳои беҳуда сарро тоза бояд кард. Бояд барои аз маълумотҳои куҳна раҳо шудану барои маълумоти нав ҷой омода кардан омодагӣ бинем. Дар вақти хондани китоб бояд меъёрро риоя кунем. Дар ҳар нишастан 10 -25 дақиқа бояд китоб хонд. Пас аз хондан ҳар чизе, ки дар мағз монд, рӯи коғаз бояд овард ва ё онро ба касе нақл бояд кард. Ҳамеша пеш аз хондан, бояд ба саволҳои зерин ҷавоб бояд ҷӯем: ин китоб ба ман чӣ дода метавонад? Оё барои сарф кардани вақтам меарзад? Дар пайравӣ бо он чи ки мутолиа шуд, чӣ нависам?
Дар интихоби китоб аҳамият бояд дод. Ҳамеша муҳимиятро дар мадди аввал гузоред ва беҳтарин китобҳоро бихонед, зеро китобҳо зиёданд, аммо умр кутоҳ аст.
Андешаи “китоби бад умри дароз намебинад” далели хато будани ақидаи нафаронест, ки зидди хондани китобҳои классикӣ ҳастанд. Зиёд мешунавем, ки мегӯянд “ба мо китобҳои классикӣ чизе дода наметавонанд”, “онҳо ба ҳаёти имрӯзаи мо тамоман рост намеоянд”, “вақти онҳо гузашта аст”.
Гумонам ин гуфтаҳо хатои маҳзанд. Зеро то кунун аз Президент сар карда, то муаллиму домулло аз китоби “Қуръон” иқтибос меоранд, дар рӯйи мизи ҳар як табиб китобҳои Абӯалӣ Ибни Сино хобидааст, ошиқони зиёд бо рубоиҳои Хайём ба висоли ҳам мерасанд, навиштаҳои Айнию Улуғзода, Икромиву Муҳаммадиев ба дилҳо фараҳ мебахшанд. Пас классикаро бояд хонд, зеро ҳар нафаре, ки таърихро намедонад, ояндаашро омӯхта наметавонад.
Ҳар қадар, китоб хонем, ҳамон қадар ба дунё бо чашми дигар менигарем. Китоб ба инсон дониш ва хотираи қавӣ дода, мушоҳидакор буданро меомӯзонад.
Ҳафизуллоҳ ТОҲИРӢ
