Санъати асил ҳамсони насими руҳнавозест, ки равони инсонро таровату тавон мебахшад. Садои хушу ҷозибаноки Нуқра Раҳмат ҳамин махсусиятро доросту нишотафзост. Устоди санъат Нуқра Раҳмат дар баробари сарояндаи хуб будан дар синамо низ нақш дораду бо баҳрабарӣ ва пайравӣ аз ҳунари асилаш шогирдони соҳаи санъат касбу кори хешро сайқал медиҳанд. Суҳбати мо бо ҳунарманд ҳамин махсусиятҳоро бозгӯ месозад.
— Дуруст аст, ки дар ҳама ҷода инсонро ҳунару маҳорат ва талош пешбар аст?
— Албатта, андозаи муваффақият ва пешрафти ҳар нафар дар ҷодаи касбкардааш ба дараҷаи маҳорату малака ва кӯшишу ғайрат вобаста аст. Агар истеъдоди Худодода дар ниҳоди шахс бошад, бо сайқали ҳунар метавонад ҷойгоҳ касб намояд. Барои ҳунармандон ана ҳамин чиз яке аз омилҳои асосии пешрафт аст. Танҳо ҳунари асил ҷовидонисту санъаткорони касбиро истеъдоди баландашон некном мегардонад. Ана ҳамин ҳунари худодӣ буд, ки суруду таронаҳои маро низ мардум хуш қабул намоянд.
— Шумо бо симои зебо ва садои шево дар филми бисёр маҳбуб — «Коваи оҳангар», ки аз рӯйи асари безаволи «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ таҳия гардидааст, нақш офаридаед. Чӣ шуд, ки маҳз Шуморо ба иҷрои ин нақш даъват намуданд?
— Ман хеле ҷавон, 16-сола будам, ки ба иҷрои ин нақш ҷалб гардидам. Бо Гурминҷ Завқибеков (Худо раҳмат кунад!), ки аз пайвандони ман ҳастанд, барои нақшофарӣ дар ин филм даъват гардидем ва якҷо нақш офаридем. Ман дар филм арӯси ҷавони палангпӯш ҳастам. Ин дар Қалъаи Ҳисор буд. Ҳоло филмро мебинаму ҳамон замону лаҳзаҳо ба ёд меояд.
Мо аз сафари Россия омада будему барои нақш дар филм тамоми духтарони зебои Тоҷикистонро гирд оварданд. Моро ба киностудияи «Тоҷикфилм» даъват карданду аксбардорӣ намуданд. Маро барои иҷрои ин нақш режиссёр интихоб кард. Нақш чандон мураккаб ҳам набуд. Мувофиқи сенария ва салоҳдиди коргардон, мо инҷо дар тӯйи хурсандӣ сарояндагӣ мекунем.
— Суруди филми «Коваи оҳангар» махсус эҷод карда шуд?
— Бале. Махсус Сулаймон Юдаков композитори филми «Коваи оҳангар» буданд. Аз Тошканд омаданд ва чанд нафарро даъват карда, дар назди ҳозирон бо забони русӣ гуфтанд, ки «нет, только она будет пет. Не Шоиста Муллоджанова, не Ханифа Мавлонова. Потому что она молодая а голос чтоб было собственная». Ана дар ҳамин ҷойе, ки муассисаи телевизиони «Сафина» аст, киностудия буд. Ҳаминҷо оркестри синфониро оварданд ва ман ҳамин сурудро сароидам:
Ман гули рӯйи туро баҳор гӯям…
— Дар бораи филмҳои ҳамсон назари Шумо чист ва то куҷо санъати сарояндагӣ киноро ҷолиб мегардонад?
— Ҳар нафаре, ки дар филм нақш мебозад, табиатан бояд худаш сарояд. Лекин аз давраи шӯравӣ ҳам буд, ки нақшро бозӣ мекарданду аз садои сарояндагони дигар истифода мебурданд. Шукри Худо, ки аз ман дар нақши худам овози худам, садои ҷавонӣ.
— Шояд як сабаби таваҷҷуҳ ба ҳунари Шумо садои шево ва табииятон бошад?
— Он вақтҳо диску ин гуна чизҳо набуд-ку! Мо дар консертҳо зинда мехондем ва албатта таваҷҷуҳ зиёд буд.
— Шумо зиёд сурудҳои маҳбуб доред ва табиист, ки яке аз онҳо таронаи дар филми «Коваи оҳангар» садодода аст…
— Баъди рӯйи кор омадани филм ҳама ба ман муроҷиат карда мегуфтанд, ки «апа, ҳамин қадар зебо будед, ин қадар суруди хуб сароидед». Дилбар Қосимова зиёд васф мекард, ки «чи қадар онҷо хуш суруд хондед». Мегуфтам, ки маро зиёд таъриф накунед, ситоиши зиёдро рости гап нағз намебинам. Вале, дар ҳақиқат ин филм ва суруд ҳам хеле ҷолиб баромадааст.
— Шояд аз маҳбубияти дошта ба тӯй ва маъракаҳои мардумӣ зиёд даъват мешудед?
— Ман умуман ба тӯйҳо намерафтам. Шодравон Нигина Рауфова, ки дугонаи ҷониам буду зиёд маҳбубият дошт ва ба тӯйҳои мардум даъват мешуд, мегуфт: «А духтар, биё равем». Мегуфтам, ки «не, ман шарм медорам. Мегӯянд, ки шавҳару фарзандҳояш дар хонаву худаш инҷо сурудхонӣ дорад». Баъдан як сол маро бо зӯрӣ гуфт, ки «агар наравӣ, дугонаи ман нестӣ». Ҳамроҳ ба Қӯрғонтеппа рафтем. Он ҷо барои сарояндагону навозандагон кати махсус гузошта шуда буд. Дугонаам баромада 45 дақиқа беист суруд хонд. Баъд раиси маҳфил номи маро гирифта, эълон дошт, ки дар ин ҷо боз сарояндаи хуби дигар ҳам ҳаст. Гуфтам, ки не, ман намехонам. Ҳама ба по хеста, қарсак мезаданду хотири баланди дугонаам ва мардум, хеста ба саҳна баромадам.
— Яқинан, назари неки хонавода ва ҳунари Шуморо хуш қабул доштани ҳамсаратон бошад, ки дар ин ҷода фаъолияти пурсамар нишон диҳед?
— Он кас ҳам ҳамон вақт худашон актёри Театри Лоҳутӣ буданд. Дар ҳамон филми «Коваи оҳангар» тӯйи арӯсии онҳо буд, аз Дилбар Қосимова ва Бахталӣ Сабзалиев. Он вақт мо ҳоло бо ҳам набудем. Баъд аз ҳамон филм тақдир ҳамин хел шуд, ки мо оиладор шудем. Ҳоло, шукри Худо, фарзандону набераҳои мо ҳама маълумоти олӣ доранду хонаободанд. Шукри фарзандону набераву абераҳо. Падари ман (руҳашон шод бод!) прокурор буданд. Модарам хонашин буданду дӯзандагӣ мекарданд. Падарам аз кор ки меомаданд, ҳатман бо рубоб ё сетор суруд мехонданд. Аз ашъори Ҳофизи Шерозиву дигар шоирон шеъру сурудхонӣ мекарданд. Мо ки хурд будем, ин чиз дар зеҳни ман монд. Модарам бошад, мегуфтанд, ки «чаро ин духтар суруд мехонад? Чаро бо ту овозхонӣ мекунад?». Сароянда шудани ман дуои падарам буд. Модарам мегуфт, ки «ӯ духтар аст, барои духтар дӯзандагӣ даркор аст». Ман ҷӯроббофиву ҳама ҳунарҳоро доштаму падарам гуфтанд, ки «не». Аз хонаводаи мо танҳо ман овозхон шудам.
— Назаратон ба ҳунари овозхонҳои ҷавон чи гуна аст?
— Давру замон дигар шуд. Он вақтҳо дигар буд, ҳоло дигар шудааст. Лекин ҳунари асил ҳамеша мавқеъ дорад. Овозхонро метавонад як суруди хубаш маҳбуб гардонад. Албатта дар нақшҳо ин вобаста аз режиссёрҳо аст, ки киро интихоб мекунанд. Барои филм ҳунарманди касбӣ ҳастӣ ё дар дигар соҳа, фарқ надорад. Лекин ба кадом нақш симову ҳунарат рост меояд, ҳамонро ба инобат мегиранд.
— Чӣ умедвориҳое аз насли ҷавон доред?
— Ман узви Шӯрои калонсолони Ваҳдати миллӣ ҳастам ва мехоҳам, ки ҷавонон миллат ва ватани худро дӯст доранд. Орзуву омолам ватанпарастии насли ҷавон аст.
— То куҷо ҳамкорӣ бо шоирони номвар метавонад боиси пешрафти ин ё он ҳунарманд гардад?
— Албатта, мо бо композиторону шоирон ҳамкорӣ мекардем. Ҳама шеъру оҳангҳои ман аз шоирони муосир аст. Суруду таронаҳои халқиву рубоиву фалак хондан зарур аст, зеро эҷодкориҳои мардуми худамон маҳсуб меёбад. Ҳозир санъаткорон бо шоирон то чӣ андоза сарукор доранд ё не, намедонам. Аммо, ҳатман ин корро бояд кунанд. Ман аз Мирсаид Миршакар, аз Сотим Улуғзода суруд хондаам. Ҳамин суруди ман, ки дар филм мехонам, аз Сотим Улуғзода аст. Аз Лоиқ Шералӣ ва аз тамоми шоирон суруд дорам.
Шоири маҳбуб Бозор Собир дар бораи ман шеъре дорад, ки дар дафтари хотиротам маҳфуз аст:
Чашмони кабуди обият Кӯли Сарез,
Чун чашми ту нест дар Бадахшон коррез.
Ҳар ҷо наравӣ, зулоли чашми ту бас аст,
Бар ташналабат чу туҳфаву дастовез.
— Сурудҳои марғубро сарояндагони зиёд бозхонӣ мекунанд. Инро чӣ гуна қабул менамоед?
— Нигина Амонқулова бо Фотима Машрабова, ки ба сурдхонии ман пайравӣ мекунанд, барои сурудани дуэти ману апаи Улфатмо ва Майсара Дилдорова занг зада, пурсон шуданд. Ин ҳам бошад, суруди аввалини сенафараи мо, ки як замон хеле машҳур шуда буд. Ғайр аз ин, бо апаи Улфатмо дуэти дигаре дорем, ки Фотима Машрабова бо Нигина Амонқулова онро барои бозхонӣ пурсон шуданд. Гуфтам, ки иҷозат гирифтед, марҳамат. Вале бе иҷозати мо, ки дар қайди ҳаёт ҳастем, мумкин нест. Масалан аз сурудҳои Акашариф Ҷӯраев, Абдулло Назриев, Одина Ҳошим мумкин. Лекин, касе, ки дар қайди ҳаёт бошад, барои бозхонии сурудҳояш онҳо бояд ҳатман пурсанд.
— Ҳунармандон то куҷо дар тарғиби ҳунари миллӣ нақш дошта метавонанд?
— Ба Испания, Япония, Сурия, Ироқ, Афғонистон, Покистон сафар доштаму сурудҳо хондам. Мутаассифона, бинем, ягон суруди тоҷикӣ дар радиову телевизионҳои ин кишварҳо садо намедиҳад. Ман сурудҳои афғонӣ, туркӣ, ӯзбекӣ хондаам. Ҳама гуна сурудҳо дар репертуари ман ҳаст. Масалан Ӯзбекистон рафта будем, суруди ӯзбекӣ хонда будам. Ҳунарманд бояд ҳама гуна сурудҳоро донад. Вақте дар дастаи ҳаваскорони санъат будам, як суруди хуби ҳиндӣ мехондам ва вақти ҳунарнамоии мо дар майдон мардуми зиёде ҷамъ мешуд. Он вақт Раҷ Капур хеле маъруф буд ва вақте мо ин гуна сурудҳоро мехондем, мардум хуш қабул мекарданд. Ин чизҳо даркор аст, аммо дар Тоҷикистон бояд барои насли наврасамон бештар суруду таронаҳои тоҷикӣ садо диҳад.
— Аз ҳунарнамоӣ дар саҳнаҳои баъдӣ чӣ хотироте доред?
— Баъди нақш дар филми «Коваи оҳангар» чанд даъвати дигар буд, вале ман не гуфтам. Танҳо дар як филми дигар нақши хаткашонро бозидаам. Ин ҳам филми тоҷикӣ буд. Маро ба шаҳри Орҷоникидзеобод, ҳозира Ваҳдат бурданд. Онҷо либоси хаткашонро, ки мактубу рӯзнома тақсим мекунад, пӯшида, нақш бозидам. Ҳамин нақш буду халос ва баъдан танҳо ба санъати суруду оҳанг таваҷҷуҳи беш додаам.
Мусоҳиб: Зулолаи НУР
