Қонунгузории Тоҷикистон табобати ройгони мардумро кафолат медиҳад. Аммо сару садо дар бораи риоя нагардидани ин талабот вақтҳои охир зиёд гаштааст.
Бояд гуфт, ки дар Конститутсияи ҶТомадааст, ки “ҳар шахс ҳуқуқи ҳифзи саломатӣ дорад. Шахс дар доираи муқаррарнамудаи қонун аз ёрии тиббиии ройгон дар муассисаҳои нигоҳдории тандурустии давлатӣ истифода менамояд».
Аммо таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки роҷеъ ба ин қазия дар шаҳри Панҷакент то кунун мушкилиҳо ҷой доранд. Ин ҳам дар ҳолест, ки Панҷакент аз қадимтарин шаҳрҳои Тоҷикистон ба шумор рафта аҳолии он ба 300 000 ҳазор нафар мерасад.
Таври маълум баробари шумораи мардум номгӯии муассисаҳои тиббӣ низ дар ин шаҳр меафзояд. Тибқи иттилои Вазорати тандурустӣ бояд барои 10000 нафар як бригадаи алоҳида фаъолият намояд. Вале дар ҳамин ҳол, дар шаҳри Панҷакент, ки ҳудуди 300 000 аҳолӣ дорад, ҳамагӣ 6 бридагаи ёрии таъҷилӣ фаъолият мекунанд.
Ҳамасола барои нигоҳдорӣ ва фаъолияти муассисаҳои зикршуда аз буҷети маҳаллӣ маблағи мушаххас ҷудо мегардад.
Манбаъ мегӯяд, ки маблағгузории соҳа аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ сол то сол меафзояд. Ин маблағҳо барои пардохти музди меҳнати кормандон, таъмини эҳтиёҷоти иҷтимоӣ, таъмир, захираҳои моддию молӣ, хидматрасониҳои коммуналӣ, алоқа ва ғайра сарф карда мешавад.
Чунин ба назар мерасад, ки бештари маблағи ҷудошуда аз ҳисоби буҷети давлатӣ барои пардохти музди меҳнати кормандон масраф мешавад. Инро дар мисоли дигар муассисаҳои давлатии тиббӣ дар солҳои охир низ дидан мумкин аст. Соли 2017 дар дармонгоҳи дандонпизишкии — 77, МНДСД-79 ва дар дигар муассисаҳои тиббӣ тақрибан 70-80 дарсади маблағҳои буҷавӣ барои пардохти маоши кормандон масраф гардидааст. Гуфта мешавад, ки бо афзудани маош ва ҳиссаҷудокунӣ аз буҷет барои маош пардохтҳои иҷтимоӣ низ меафзояд. Аммо далелҳо нишон медиҳанд, ки барои беҳдошти фаъолияти муассисаҳои тиббӣ, аз ҷумла, харидории таҷҳизот аз буҷети маҳаллӣ давоми солҳои охир маблағи ночиз ҷудо гардидааст. Миқдори маблағҳое, ки барои муассисаи калонтарини тиббии шаҳр, Беморхонаи марказӣ аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ ҷудо шуда, барои харидории доруворӣ ва таҷҳизотҳои лозима сарфа шудааст, дар соли 2016, 0,28% ва дар соли 2017 ҳамагӣ 0,96%-и маблағгузории буҷетии муассисаро ташкил додааст.
Суоли матраҳ ин аст, ки оё метавон гуфт, ки маблағи мазкур барои харидории таҷҳизоти ҳозиразамони ташхиси фавқуссадоӣ ё МРТ, ки барои мардуми Панҷакент ҳамчун минтақаи дурдаст зарур аст, мерасад? Ин ҳам дар ҳолест, ки дар айни замон беморхонаи марказии шаҳр МРТнадоранд.
Мутахасисони соҳа мегӯянд, ки арзиши миёнаи як дастгоҳи МРТ то 1,5 миллион сомонӣ мерасад. Аммо аксарият мегӯянд маблағҳое, ки тӯли се соли охир барои таъмини захираҳои моддию молии ду муассисаи калонтарини тиббии шаҳр, муассиаи давлатии ёрии аввалияи тиббӣ- санитарӣ ва беморхонаи марказии шаҳр ҷудо шудааст, барои харидории дастгоҳи МРТ намерасад. Яъне, маблағи дар 3 соли охир пешбинишуда дар ин самт, тибқи маълумоти расмӣ, 466, 9 000 сомониро ташкил медиҳад.
Таври маълум, солҳои охир барои дармонгоҳҳои кишвар низоми маблағгузории сарикасӣ муқаррар шудааст. Масъулини бахши тандурустии шаҳри Панҷакент мегӯянд, ки соли 2016 ба ҳар нафар сокини шаҳру деҳоти Панҷакент аз буҷети маҳаллӣ барои ташхису табобат 93 ва соли 2017 ба миқдори 115 сомонӣ масраф шудааст. Ҳамин шумора дар соли 2018 ба 117 сомонӣ мерасад. Гуфта мешавад, ки аз ҳисоби маблағи мазкур пардохти маош, ҳифзи иҷтимоӣ, хидмати коммуналӣ, алоқа, барқ, таъмир, харидории дорувору таҷҳизот ва ғайра бояд амалӣ шавад.
Масъулин мегӯянд, ки солҳои 2016-2017 тақрибан 25 дарсади буҷети маҳаллӣ барои соҳаи тандурустӣ ихтисос ёфтааст. Ин таносуб дар соли 2018 низ нигоҳ дошта шудааст. Ин аст имкониятҳои буҷети шаҳри Панҷакент, ки 300 000 аҳолӣ дорад.
Бархеҳо омилҳои аслии қабули қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 декабри соли 2018 таҳти рақами №600 «Дар бораи тартиби хизматрасонии тиббию санитарӣ ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муассисаҳои давлатии тандурустӣ», ки амалан хидмати ройгони тиббиро аз байн бурдааст, дар паст будани буҷет на танҳо дар минтақаҳо, балки дар ҷумҳурӣ низ арзёбӣ мекунанд.
Хуршед Фозилов,
Ҷӯраи Мулло.
“Фараж”
