Барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” — яке аз барномаҳои муаллифӣ-таҳлилии телевизиони Тоҷикистон дар тӯли 6 соли пахш аз (7-уми феврали соли 2012) бисёр ҳаводорон ва мухлисони дохиливу хориҷиро пайдо кардааст. Мо бахшида ба 6-солагии таъсиси барнома суҳбате доштем бо муаллифи барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон”, журналисти муваффақ Фатҳиддин Замон, ки фишурдаи он пешкаши шумост.
— Сараввал мехостем огаҳ шавем, ки барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” пешниҳод ва идеяи кӣ буд, то ин барнома дар Телевизиони Тоҷикистон таҳия ва пахш шавад?
— Пеш аз ташкили барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” мо соли 2010 барномаи “Паргор”-ро таъсис дода будем, ки фарогири масоили муҳими ҷаҳонӣ буд. Баномаи “Паргор” то соли 2012 таҳия ва пахш мешуд ва дар миён банда тасмим гирифтам барномаро ба “Тоҷикистон ва ҷаҳон” табдили ном кунам ва пахши онро аз санаи 7-уми феврали соли 2012 ба роҳ монем. Идеяи пешниҳоди барнома бошад, аз тарафари худи ман аст. Асоси пешниҳоди барнома ин илҳом аз талошҳо ва ташаббусҳои созандаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Рамҳмон дар роҳи ояндасозии Ватан, даъвати насли ҷавон барои ободӣ ва якпорчагии давлат буд.
— Барои чӣ маҳз номи барнома “Тоҷикистон ва ҷаҳон” шуд? Оё зарурате пеш омад барои таъсиси чунин як баномаи мураккаби таҳлилӣ дар Телевизиони Тоҷикистон?
— Дар фазои иттилоотии ВАО-и ҷаҳонӣ имрӯз телевизионҳо нақши калидӣ доранд ва таҳияи чунин барномаҳо тақозои вақту замон аст. Зеро ҳоло дар телевизионҳои давлатҳои хориҷӣ чунин барнома вуҷуд дорад, аз ҷумла дар телевизионҳои ИМА — “Амрико ва ҷаҳон”, дар Қазоқистон — “Қазоқистон ва ҷаҳон”, дар Куриё — “Куриё ва ҷаҳон”, дар Ҷопон — “Ҷопон ва ҷаҳон”. Дар кишварҳои ҷаҳон таҳти чунин ном барномаҳо пешниҳод мешаванд. Аммо зарурати таъсиси чунин як барнома бо чунин ном, бо чунин идея ва бо чунин андеша дар фазои расонаҳои ҷумҳурӣ, хусусан телевизионҳо вуҷуд дошт. Зеро дар фазои расонаҳои Тоҷикистон ҷойи чунин як барнома холӣ буд ва мо тасмим гирифтем барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон”-ро таъсис диҳем.
— Яъне “Тоҷикистон ва ҷаҳон” ин таҳаввулоти навест дар радифи барномаҳои Телевизиони Тоҷикистон. Пас мақсад ва мавзуоти муттамарказии барномаро чиҳо ташкил медиҳанд?
— Барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” вазъи феълии сайёраи Заминро дар қиёс ба сиёсати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва пешкаш мекунад. Дар баробари дигар давлатҳои абарқудрати ҷаҳон Тоҷикистон низ ҳамчун як узви ҷомеаи байналмилал дар ҳаллу баррасии мушкилоти ҷойдошта ҷойгоҳи худро нишон медиҳад. Дар ин радиф Тоҷикистонро ҳамчун як давлати соҳибистиқлол аз нигоҳи манфиату нуфузи кишвари худ дар ҷойгоҳи ҷаҳонӣ ҳифз мекунем ва мақсади асосии барномаи мо низ ҳамин аст. Мавзуҳои дар рафти барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” баррасишаванда гуногунанд. Мавзуҳои сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ, маданӣ, ахлоқӣ, илмӣ, терроризму ифротгароӣ, гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир, буҳрони муҳоҷират, паноҳҷӯёни бесарпаноҳ, парвандаи ҳастаии Куриёи Шимолӣ, тағйирёбии иқлими сайёра, таъмини аҳолии сайёра бо оби ошомиданӣ, ҳуқуқ ва озодиҳои инсон, ҳуқуқи зан ва кӯдак, баробарҳуқуқии зан ва мард, ваъият дар Ховари Миёна ва хоки Афғонистон, муҳимтарин дастовардҳои улуми кайҳоншиносӣ ва илму технологияи навинро барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” дар бар мегирад. Умуман, дар таҳияи барнома мо ҳеҷ гоҳ побанди як мавзуъ намешавем, яъне дар пахш барнома бо шаклу услуби дигар ба тамошобинон пешкаш мешавад.
— Баҳои журналистони хориҷӣ ба барномаи «Тоҷикистон ва ҷаҳон» ва қабули барнома аз тарафи тамошобинони бурунмарзӣ чӣ гуна аст?
— Дар шабакаҳои иҷтимоӣ, дар сомонаи «Ютуб», дар сомонаи Кумитаи телевизион ва радио бештар журналистони хориҷӣ оид ба барнома фикру ақидаҳои худро менависанд. Аз ҷумла, журналистони телевизиони БИ-БИ-СИ, телевизионҳои Афғонистон — «Тулуъ» ва «Паёми афғон», хусусан телевизионҳои афғон дар шаҳри Торонтои Канада гароиши зиёд доранд барои ҳамкорӣ ва дунболгирии мавзуоти доғи рӯзи хоки Афғонистон. Вақте мо пайгири ҳодисаи кушта шудани афғондухтар Фархунда шудем ва онро дар барномаи худ пахш кардем, як ҳодисае рух дод. Рӯзе дар идора будам ва занг шуд, ки дар берун касе шуморо интизор аст. Ба берун баромадам, ки як ҷавоне тайи ду соат мунтазири ман аст. Пас аз аҳволпурсӣ огаҳӣ пайдо кардам, ки ин ҷавон бародари Фархундаи кушташудаи афғон аст. Гиря мекард, ки хоҳарамро бегуноҳ куштанд ва аз ман хоҳиш кард, ки сабте аз барномаи ба Фархунда бахшидаро ба ӯ диҳам, то ба ватан бурда, дар телевизион намоиш диҳад. Пас мо як нусхае аз барномаро ба бародари Фархунда тақдим кардем ва эшон ин барномаро бурда дар телевизиони «Тулуъ — нюс» пахш карданд.
Вақте барномаро дар кишварҳои хориҷа сабт ва пешкаш мекунем, ҳама тарафдори мо мешаванд, ки бояд чунин як барнома, ки тарғибгари сиёсати Ҳукумати кишвар аст, вуҷуд дошта бошад. Ҳатто мо барои муаррифии Тоҷикистон барномаро вақте дар кадом маклакате сабт кунем, бо ҳамон забони кишвар тарҷума ва пешкаш мекунем. Барномаҳои ба мавзуҳои ташаббусҳои бунёдкоронаи Пешвои миллат дар самти обу экология, ҳамкориҳои СММ ва мубриза бо терроризму ифротгароӣ бахшидашударо мо ба забонҳои англисӣ, арабӣ ва русӣ тарҷума мекунем, ки ҷумла ҳамаи инҳо аз тарафи тамошобинони хориҷӣ хуш пазируфта мешаванд.
— Ишора шуд, ки вақте дар хориҷа барномаро сабт мекунед, онро бо забони ҳамон давлат тарҷума мекунед. То имрӯз барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” дар кадом мамолики ҷаҳон сабт ва таҳия шудааст?
— Дар ҳар мамлакате, ки ман ташриф меорам, кӯшиш мекунам як-ду барнома сабт кунам. Мо дар шаҳрҳои Абу — Забии АМА, Токиои Ҷумҳурии Ҷопон, Тошкенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон ва давлатҳои Россия, Арабистони Саудӣ ва Қувайт баномаро сабт карда, ҳатто нусхаҳои онро ба ҳамин кишварҳо фиристодаем. Ман дар сафаре, ки ба Ҷопон доштам, бо журналистони телевизионҳои The Japan News ва Osaka TV суҳбат доштам ва чанде аз бахшҳои баномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон”-ро дар онҷо пахш кардему барнома аз тарафи онҳо хуш пазируфта шуд. Ҳатто журналистони Ҷопон изҳори боварӣ намуданд, ки «мо омода ҳастем бо журналистони Осиёи Марказӣ, хусусан Тоҷикистон ҳамкорӣ кунем».
— Пас, дар оянда чӣ нақшаҳо ва дигаргуние дар барнома ба нақша гирифта шудааст, хусусан дар соли 2018?
— Дар фурсатҳои наздик барои тарғиби сиёсати кишвар ҳамаи нусхаҳои барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон”-ро, ки теъдодашон зиёда аз 470 бахшро ташкил медиҳад, пайдарҳам дар саҳифаи сомонаи «Ютуб» мегузорем, то ба хориҷиён дастрас бошад. Дар соли 2018 бошад, дар дохили барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” бахшида ба “Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” бахшеро таҳия кардем, ки ба тарғибу ташвиқи ҳунарҳои мардумӣ, ёдгориҳои таърихӣ, мавзеъҳои сайёҳӣ, мушкилоти соҳа ва даъвати кишварҳои хориҷӣ ба Тоҷикистон нигаронида шудааст. Мо бояд ҳамеша ҳамқадами ваҳдат ва иттиҳод бошем, зеро иттиҳоди мо — ин қудрати мост.
— Ногуфтаҳои Фатҳиддин Замон бо “Тоҷикистон ва ҷаҳон” чист?
— Дунё! Дунёи пур аз таззод аст. Зеро ҳар лаҳза вазъияти ҷаҳон дар ҳоли тағйир аст. Ҳар сония, ҳар дақиқа ва ҳар соат ҷаҳонро таҳаввулоти нав фаро мегирад ва барои дастрас кардани ҳамаи ин навгонӣ ва пешкаш кардани он ба бинанда фурсат танг асту даст намедиҳад. Вале ҳоло навгониву воқеоту гузоришҳои барномаи “Тоҷикистон ва ҷаҳон” дар пешанд, зеро мо пайгири ҳар ҳодисаи рӯзмарраи ҷаҳонем. Ҷаҳон дар ҷойи худ ҳамеша дар ҳоли инкишофу навгонӣ пеш рафта истодааст ва ҳар нафас нав мешавад. Чунончи, Мавлоно гуфтааст:
Ҳар нафас нав мешавад дунёи мо,
Бехабар аз навшудан андар бақо.
Суҳбати Нуралӣ КАРИМ
